Εισαγωγή

Η έρευνα της αρχαίας Σικυώνος είναι ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα για τη μελέτη της ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας στο πλάτωμα της αρχαίας πόλης ανά τους αιώνες. Οι έρευνες ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2004 από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με τη ΛΖ' ΕΠΚΑ, το Ινστιτούτο Μεσογειακών Ερευνών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (FORTH), και το Πανεπιστήμιο του York, και από το 2013 συνεχίζονται υπό την αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. Αποτελούν συνέχεια της εκτατικής επιφανειακής έρευνας που διεξήχθη στην επικράτεια της αρχαίας Σικυώνος, εμβαδού περίπου 360 τ.χλμ., κατά το διάστημα 1996-2002 (Λώλος 2011).

Το πλάτωμα της αρχαίας Σικυώνος, που ορθώνεται περί τα 3.5 χλμ νοτιοδυτικά του Κορινθιακού κόλπου μεταξύ των ποταμών Ελισσώνα και Ασωπού, ήταν σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές η ακρόπολη της παράκτιας αρχαϊκής και κλασικής πόλης. Στα αρχαϊκά χρόνια, υπό την τυραννία των Ορθαγοριδών, η Σικυώνα ήταν μία από τις ισχυρότερες πόλεις του ελληνικού κόσμου και σημαντικό λίκνο των τεχνών. Η καλλιτεχνική της παράδοση συνεχίστηκε στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια χάρη στους περίφημους ζωγράφους και γλύπτες της, όπως ο Παυσίας, ο Κάναχος και ο Λύσιππος. Στα 303 π.Χ. ο Δημήτριος Πολιορκητής, γιός του Αντίγονου Α', κατέστρεψε την πόλη στην πεδιάδα, και στη συνέχεια την επανίδρυσε στη θέση της ακρόπολής της. Αυτή η πρωτοβουλία, εκτός από τις πρακτικές της σκοπιμότητες, μετέφερε και ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα δεδομένου ότι η Σικυών-Δημητριάς ήταν μία από τις δύο πόλεις που ιδρύθηκαν, ή καλύτερα επανιδρύθηκαν, ποτέ από Μακεδόνα ηγεμόνα στην Πελοπόννησο. Η πόλη ήκμασε στην καινούργια της θέση κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, και γνώρισε μια δεύτερη χρυσή εποχή στο δεύτερο μισό του 3ου αι. π.Χ. υπό τον 'Αρατο, στρατηγό της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Κατά τα αυτοκρατορικά χρόνια, η Σικυώνα διετέλεσε στη σκιά της Κορίνθου, η οποία ήταν η πρωτεύουσα της επαρχίας της Αχαΐας. Παρομοίως η επισκοπή Σικυώνος, που μαρτυρείται ήδη από τον ύστερο 4ο αι. μ.Χ., εξαρτιόταν από την αρχιεπισκοπή της Κορίνθου. Μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η Σικυώνα εμφανίζεται πάλι στις πηγές κατά τον 13ο και 14ο αιώνα, ως μέρος των Φραγκικών κτήσεων της Κορινθίας, αυτή τη φορά όμως υπό το όνομα Βασιλικό ή Βασιλικά. Το σημερινό χωριό Βασιλικό, που καταλαμβάνει τη νοτιο-ανατολική γωνία του πλατώματος, αναφέρεται συχνά σε αρχεία της Οθωμανικής περιόδου και της Β' Ενετοκρατίας (15ος-18ος αι.).

Ο στόχος του ερευνητικού προγράμματος είναι διττός. Πρωταρχικός σκοπός είναι η ανασύνθεση της ανθρώπινης παρουσίας και δραστηριότητας εντός του άστεος από τα προϊστορικά έως και τα Οθωμανικά χρόνια. Ο δεύτερος στόχος, είναι η έρευνα του πλατώματος μέσα στα ευρύτερα γεωγραφικά του πλαίσια, και η συσχέτιση των αποτελεσμάτων με αυτά της εκτατικής επιφανειακής έρευνας στη Σικυώνια χώρα. Για την επίτευξη αυτών των στόχων διενεργήσαμε πρώτα μια εντατική αρχαιολογική έρευνα επιφανείας του πλατώματος (2004-2009), και στη συνέχεια μεγάλης κλίμακας ανασκαφή γύρω από την αγορά της αρχαίας πόλης (2013 κ.ε.).

Νέα

Ιούνιος 2023 Εγκρίθηκαν ομόφωνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στη συνεδρίαση της 7/6/2023, οι ακόλουθες μελέτες μας: 1) η μελέτη προσβασιμότητας στα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου, που εκπόνησε ο αρχιτέκτων μηχανικός Δημήτρης Μπάρτζης, 2) η αρχιτεκτονική μελέτη αποκατάστασης και μερικής αναστήλωσης του Γυμνασίου, που επίσης εκπόνησε ο Δημήτρης Μπάρτζης, 3) η στατική μελέτη αποκατάστασης και μερικής αναστήλωσης του Γυμνασίου, που εκπόνησαν οι πολιτικοί μηχανικοί Νικόλας Παπαηλίου, Γιάννης Ηλιάδης και Ξένια Καραμπάτσου, και 4) η μελέτη συντήρησης και προστασίας των μνημείων που είχαν έρθει στο φως από τις παλαιές ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας στο χώρο, και εκπόνησε η ομάδα συντηρητών της εταιρείας Revive-Art.works με επικεφαλής την Αμαλία Σιάτου και τη συνεργασία της Άννας Κουκούλη και του Αποστόλη Μιμηγιάννη.

Φεβρουάριος 2022 Αναρτήθηκε η κεραμική συλλογή αναφοράς με αντιπροσωπευτικά παραδείγματα της κεραμικής της Σικυώνας, τοπικής και εισηγμένης, κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο.

Απρίλιος 2021 Κατατέθηκε στο Ζenodo (πλατφόρμα ελεύθερης πρόσβασης) το ψηφιακό αρχείο της εντατικής επιφανειακής έρευνας που περιλαμβάνει τις βάσεις δεδομένων, το αρχείο GIS, το αρχείο των γεωφυσικών διασκοπήσεων και ψηφιακές φωτογραφίες του project. Κατατέθηκε επίσης το GIS αρχείο της εκτατικής επιφανειακής έρευνας.

Φεβρουάριος 2021 Εγκρίθηκαν ομόφωνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στη συνεδρίαση της 16/2/2021, οι ακόλουθες δύο μελέτες μας:
1) η μελέτη συντήρησης των αρχαίων αρχιτεκτονικών καταλοίπων που αποκαλύφθηκαν από το 2013 έως το 2019, και εκπόνησε η συντηρήτρια Αμαλία Σιάτου, και
2) η μελέτη προστασίας και ανάδειξης του αρχαίου συγκροτήματος εργαστηρίων κεραμικής, που εκπόνησαν οι μηχανικοί Σταύρος Μουτζουρέλλης και Θοδωρής Μαρίνης.