Ανασκαφική έκθεση 2013

Κατά το 2013, υπό τη διεύθυνση του Α. Μαζαράκη Αινιάνος, συνεχίστηκε για πέμπτη περίοδο (2009-2013) η πανεπιστημιακή ανασκαφή στην αρχαία πόλη της Κύθνου (Βρυόκαστρο). Την εποπτεία της έρευνας από την πλευρά της ΚΑ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων είχαν οι αρχαιολόγοι Θεοδώρα Παπαγγελοπούλου και Μαρία Κουτσουμπού. Οι φετινές έρευνες χρηματοδοτήθηκαν από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Επιτροπή Ερευνών), το Δήμο Κύθνου και τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.

Τα αποτελέσματα των ερευνών συνοψίζονται στα ακόλουθα:

Χερσαίες ανασκαφές

Η έρευνα στο πεδίο διήρκεσε τέσσερις εβδομάδες, από 1-26 Ιουλίου, με τη συμμετοχή ομάδας 30 φοιτητών και αρχαιολόγων.

Κτήριο 5

Συνεχίστηκε για πέμπτη και τελευταία περίοδο η ανασκαφική έρευνα που άρχισε το 2009 στο ορθογώνιο Κτίριο 5 της ελληνιστικής περιόδου, τα κατάλοιπα του οποίου σώζονται σε απόσταση 40 περίπου μέτρων δυτικά του μνημειακού αναλήμματος (Τοπογραφική Πινακίδα VI, Φύλλο 58, στα Τετράγωνα Ν-Ξ/14-17). Εντός του οικοδομήματος ολοκληρώθηκε η ανασκαφή του Βόρειου - Νότιου κεντρικού μάρτυρα και των ήδη μερικώς ανασκαμμένων Χώρων Δ, Ε ΣΤ και Ζ. Επίσης ήρθαν στο φως δύο νέοι χώροι, ο Η και ο Θ. Με το πέρας της ανασκαφικής περιόδου η έρευνα του εσωτερικού του Κτιρίου μπορεί να θεωρηθεί ότι ολοκληρώθηκε.

Τετράγωνο Ν17. Χώρος Ζ.

ΒΔ γωνία του οικοδομήματος (ΧΩΡΟΣ Ζ)(Τ2 - Τ3). Σε αντίθεση με τους χώρους Δ, Ε και ΣΤ νοτιότερα (βλ. παρακάτω), δεν υπήρχε κάποιο επίπεδο χρήσης βαθύτερα από αυτό που είχαμε συναντήσει το 2009-2011 στο Ανατολικό μισό του κτιρίου (Χώροι Α-Γ). Το όριο ανάμεσα στον ανώτερο Χώρο Ζ και τον όμορο προς Νότον Χώρο ΣΤ, ο οποίος βρισκόταν περίπου 2 μ. χαμηλότερα, αποκαλύφθηκε φέτος, επιτρέποντας τον προσδιορισμό των εσωτερικών διαστάσεων του Ζ σε 4,50 μ (στον άξονα Β-Ν) Χ 4 μ (από Α προς Δ). Ορισμένοι λίθοι στη ΝΑ γωνία του χώρου, ελαφρώς μετατοπισμένοι από την αρχική τους θέση, θα ήταν δυνατόν να ανήκουν στον κατεστραμμένο σήμερα Νότιο τοίχο του δωματίου που κάποτε θα ήταν συνδεδεμένος με τον Τ5.1. Τα ελάχιστα κατάλοιπα του τοίχου (;) αυτού εδράζονται πάνω στο φυσικό βράχο ο οποίος αμέσως Νοτιότερα παρουσιάζει κατακόρυφη πτώση. Σε χαμηλότερο επίπεδο, εντός του όμορου δωματίου ΣΤ, σώζεται τμήμα ενός παράλληλου τοίχου ίδιας διεύθυνσης, Τ16, που στο σωζόμενο τμήμα του θυμίζει περισσότερο επένδυση της όψης της κάθετης βραχώδους παρειάς παρά τοίχο. Ωστόσο δεν αποκλείεται ο Τ16 να ήταν μια πιο ισχυρή κατασκευή, η οποία καταστράφηκε.

Τετράγωνο Ν16. Χώρος ΣΤ.

Η έρευνα των περασμένων περιόδων είχε οδηγήσει στη διαπίστωση ότι νότια του Χώρου Ζ υπήρχαν διαμερίσματα σε αρκετά βαθύτερο επίπεδο. Φέτος αποσαφηνίστηκε η ακριβής σχέση ανάμεσα στους ανώτερους χώρους Α-Γ και Ζ με τους λοιπούς που βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο (Δ-ΣΤ-Θ, αλλά και Ε και Η - βλ. παρακάτω). Ο Χώρος ΣΤ, εσωτ. διαστ. 4,50 Χ 3,50 μ ορίζεται προς Δυσμάς από τον εξωτερικό τοίχο του κτιρίου 5 (Τ3), προς Νότον από τον τοίχο, Τ15, προς Ανατολάς από τον Τ5.2 και προς Βορράν από τον κατακόρυφα λαξευμένο φυσικό βράχο και τον Τ16, με τον οποίον είχε αυτός προφανώς επενδυθεί (σωζ. μήκ. στο Α τμήμα 2,47 μ, πλ. 0,28 μ). Η είσοδος βρισκόταν προς Δυσμάς, μέσω θύρας πλ. 1,20 μ. η οποία βρίσκεται περίπου στο μέσον του Δυτικού επιμήκη τοίχου του κτιρίου. Σώζεται το μνημειακό μονολιθικό κατώφλι, διαστ. 1,20 x 0,76 x 0,25 μ. Πλησίον της ΝΑ γωνίας του κατωφλιού βρέθηκε μεγάλη κοιλότητα λαξευμένη στο βράχο (διαμ. 0,33-0,40 μ., βάθ. 0,17 μ.). Δύο αντίστοιχες μεγάλες κυκλικές κοιλότητες διαμ. 0,45 μ, και μια μεγαλύτερη ορθογώνια βρέθηκαν και στο Ανατολικό άκρο του χώρου, στη σειρά παράλληλα με τον Ανατολικό τοίχο του χώρου, τον Τ5.2. Οι τελευταίες αυτές κοιλότητες είναι ενταγμένες εντός ευρύτερου μακρόστενου λαξεύματος το οποίο παρακολουθεί τους Τ5.1 και Τ15. Υποθέτουμε ότι οι αυτόνομες κοιλότητες χρησίμευαν για τη στερέωση μεγάλων ξύλινων υποστυλωμάτων και θα πρέπει να συνδέονται με τη στήριξη του ξύλινου πατώματος του άνω ορόφου, καθώς και της μνημειακής κλίμακας.

Η επίχωση που κάλυπτε τον σχετικά επίπεδο φυσικό βράχο, ερμηνεύεται ως εκείνη της εγκατάλειψης του χώρου. Χαρακτηριζόταν από πολύ σκούρα καστανά (κατά τόπους μαύρα) χώματα, που περιείχαν πολυάριθμα μικρά ευρήματα κατά χώραν, παρόμοια με αυτά από τον "αποθέτη" του Χώρου Δ. Ορισμένα μάλιστα θραύσματα αγγείων από το Χώρο ΣΤ συνανήκουν με θραύσματα από το Χώρο Δ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόθεση εντός του Χώρου Δ προέρχεται από τον καθαρισμό του Χώρου ΣΤ προκειμένου να χρησιμοποιηθεί εκ νέου.

Τα ευρήματα στην πλειονότητά τους χρονολογούνται στους Ελληνιστικούς χρόνους (από τα τέλη του 4ου έως τουλάχιστον τα μέσα του 2ου αι. π.Χ.).

Τετράγωνο Ν15. Χώρος Θ.

Πρόκειται για "τυφλό" δωμάτιο. Ο Τ5.1 που ορίζει το χώρο προς Δυσμάς αποτελεί τη νοητή προέκταση του Τ5. Οι δύο τοίχοι ωστόσο δεν ακολουθούν την ίδια ακριβώς διεύθυνση. Ο Τ5.1 έχει μέγ. ύψ. 0,33 μ και πλ. 0,55 μ. και δεν υπάρχει άνοιγμα που να τον συνδέει με τον παρακείμενο Χώρο ΣΤ. Ο Χώρος Θ σχηματίζει αψίδα προς Ανατολάς εξαιτίας της παρουσίας του φυσικού βράχου που σχηματίζει κατακόρυφη πτώση εδώ, και συμπληρώνεται από τον ισχυρό αναλημματικό τοίχο Τ9, ο οποίος ορίζει Ανατολικότερα τον Χώρο Γ του άνω ορόφου. Στο εσωτερικό του χώρου Θ βρέθηκαν πολυάριθμοι πλακοειδείς ορθογώνιοι λίθοι. Μια υπόθεση είναι ότι αυτοί προέρχονται από πλακόστρωτο δάπεδο παρόμοιο με αυτό του Χώρου Β, το οποίο κατέρρευσε. Συλλέχτηκαν αρκετά κινητά ευρήματα, κυρίως πάνω και ανάμεσα στους πεσμένους λίθους. Η χρήση και η όλη ερμηνεία του Δωματίου Θ δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη.

Τετράγωνο Ν14. Χώρος Δ.

Στη ΝΔ γωνία του οικοδομήματος, στο Χώρο Δ, σχήματος τραπεζίου με μέγιστες εσωτερικές διαστάσεις 3,50 (Β, Α και Δ) Χ 1,80 (Ν) μ., ολοκληρώθηκε η ανασκαφική έρευνα του "αποθέτη" που είχε αρχίσει να ανασκάπτεται το 2011 (παρέμενε άσκαφη μικρή έκταση η έκταση που κάλυπτε ένα κακότεχνο τοιχάριο, Τ11). Αποφασίστηκε η καθαίρεση του ιδιαίτερα πρόχειρου ύστερου τοιχαρίου Τ11, το οποίο δεν είχε ρόλο φέροντος οργανισμού σε σχέση με το όλο οικοδόμημα, ενώ ο ρόλος του ως τοίχος είναι εξαιρετικά αβέβαιος. Με τον τρόπο αυτό έγινε δυνατή η ανασκαφή του υπόλοιπου τμήματος του "αποθέτη" ο οποίος είχε ανασκαφεί εκατέρωθεν του Τ11 κατά τα έτη 2011-12.

Όπως φάνηκε κατά τις παλαιότερες ανασκαφικές περιόδους, ο "αποθέτης" κάλυπτε όλη την έκταση του δωματίου. Χαρακτηριζόταν από τα μαύρα καμένα χώματα, τα οποία περιείχαν διάσπαρτους ξυλάνθρακες, πολλά οστά και όστρεα και πολυάριθμα ακέραια ή σχεδόν ακέραια αγγεία καθώς και μικρά ευρήματα. Το πάχος της επίχωσης ήταν περίπου μισό μέτρο, και εκτεινόταν σχεδόν έως το φυσικό βράχο (από +94.98 μ έως +95.45 μ από την επιφάνεια της θάλασσας). Η επίχωση αυτή φαίνεται ότι εναποτέθηκε εκεί προκειμένου να ανυψωθεί σε β’ φάση το δάπεδο χρήσης του δωματίου Δ. Μάλιστα, όλη η ΝΔ γωνία του Κτιρίου 5, όπως σώζεται σήμερα, φαίνεται ότι αντιπροσωπεύει μια επισκευή των ύστερων ελληνιστικών χρόνων.

Η κεραμεική του "αποθέτη" χρονολογείται στους ελληνιστικούς χρόνους (από τα τέλη του 4ου έως τουλάχιστον τα μέσα του 2ου αι. π.Χ.). Τα μικρά ευρήματα ήταν ποικίλα και πολλά από αυτά έχουν σαφώς αναθηματικό χαρακτήρα. Συνολικά, από την έρευνα του Χώρου Δ κατά τις τρεις ανασκαφικές περιόδους 2011-2013 συλλέχτηκαν οι εξής βασικές κατηγορίες ευρημάτων. Μεταξύ άλλων αναφέρουμε θραύσματα από ελληνιστικούς λύχνους και ανάγλυφους σκύφους, άβαφα αγγεία (κυρίως εμπορικούς αμφορείς, ορισμένοι από τους οποίους ενσφράγιστους, καθώς και μαγειρικά σκεύη), δύο κεραμεικές φιάλες με ανάγλυφη παράσταση, άβαφα μικρογραφικά ληκύθια, φαρμακευτικό αγγείο, πήλινα γυναικεία και παιδικά ειδώλια, καλλωπιστικά σκεύη (μαρμάρινες και μία χάλκινη κυλινδρικές πυξίδες, οστέινο χτένι, λαβίδες), μολύβδινα πυραμιδόσχημα βάρη, διάφορα μικρογραφικά αγγεία, χάλκινη καλυκόσχημη φιάλη, μικρά κοσμήματα από διάφορα υλικά (π.χ. οστέινες περόνες και βελόνες, υάλινες χάνδρες και σφραγιδόλιθος, σκαραβοειδές περίαπτο από αμέθυστο, σκαραβαίο από φαγεντιανή, κ.ά.), οστά ζώων και όστρεα (ιδιαίτερα πολυάριθμες πεταλίδες, οι οποίες απαντούν και στα ελληνιστικά στρώματα του ιερού του Μεσαίου Πλατώματος).

Πλησίον του Ανατολικού άκρου του χώρου, στη βάση του Τ13, βρέθηκε κοιλότητα λαξευμένη στο βράχο διαστ. 0,40 (Α-Δ) Χ 0,30 (Β-Ν) Χ 0,15 (βάθ) η οποία προφανώς αντιπροσωπεύει βάση ξύλινου στηρίγματος για το ξύλινο πάτωμα του ορόφου πάνω από το Χώρο Δ. Η άποψη αυτή ενισχύεται και από την παρατήρηση ότι η κοιλότητα είναι ευθυγραμμισμένη με τη δοκοθήκη που βρέθηκε στη Δυτική όψη του Τ6 του Χώρου Η.

Στο Χώρο Δ φάνηκε ότι καταλήγει και ο αγωγός α5. Ο αγωγός απολήγει εδώ κάτω από την κλίμακα. Εντός του Δ βαίνει παράλληλα με τη νότια παρειά του Τ14 ως αβαθές λάξευμα πλ. 0,28 μ. και στο σημείο συμβολής των Τ13 και Τ3 διαμορφώνεται σε τριγωνικό λάξευμα διαστ. 1,20 (Α-Δ) Χ 1,50 (Β-Ν) Χ 1,90 (υποτείνουσα τριγώνου). Στο Νοτιότερο τμήμα του τριγωνικού λαξεύματος διακρίνεται αγωγός πλ. 0,40 μ στη βάση του εξωτερικού τοίχου του κτιρίου (Τ3) ο οποίος διοχέτευε να νερά έξω από αυτό.

Τετράγωνο Ν14. Χώρος Η.

Πρόκειται αναμφίβολα για αποθηκευτικό χώρο, αφενός λόγω της στενότητάς του (μέγ. διαστ. 2 Χ 1,50 μ), της έλλειψης κανονικής εισόδου (η πρόσβαση πρέπει να γινόταν μέσω καταπακτής στο ξύλινο πάτωμα του ορόφου) και της παρουσίας πολυάριθμων θραυσμάτων τουλάχιστον ενός πίθου που βρέθηκαν κατά χώραν. Στο ανώτερο σωζόμενο τμήμα του Ανατολικού τοίχου του χώρου φανερώθηκε ορθογώνια δοκοθήκη (0,10 Χ 0,10 Χ 0,15 μ) η οποία, σε συνδυασμό και με την υποδοχή για την στερέωση ξύλινου στηρίγματος εντός του Χώρου Δ με την οποία είναι ευθυγραμμισμένη (βλ. παραπάνω), οδηγεί στη διαπίστωση ότι τόσο ο Χώρος Η όσο και ο Δ καλύπτονταν από ξύλινο πάτωμα. Το Δυτικό όριο του χώρου διαμορφώνεται από προχειροκτισμένο τοίχο ο οποίος βαίνει παράλληλα προς τον Τ6 ανατολικότερα και φαίνεται ότι αποτελεί πρόχειρη διαμόρφωση του χώρου όταν αυτός εν μέρει μπαζώθηκε με θραύσματα πίθων και άλλων μεγάλων αγγείων. Δεν αποκλείεται ο Τ12.1 να σχετίζεται χρονολογικά με την προσθήκη του τοιχαρίου Τ12.2 που χρίστηκε στο ανώτερο τμήμα του Τ12, στο σημείο συμβολής με την Νότια πλευρά της κλίμακας (Τ13).

Τετράγωνο Ν15. Χώρος Ε (κλίμακα και αγωγός α5).

Στο μέσον του Δυτικού τμήματος του κτιρίου είχε έρθει στο φως ένας ακόμη χώρος, ο Ε. Αυτός αποδείχτηκε εφέτος ότι αντιπροσωπεύει στο Ανατολικό του τμήμα μια μνημειακή κτιστή κλίμακα η οποία οδηγούσε από το ισόγειο στο ανώτερο επίπεδο. Σε β' μάλλον φάση φαίνεται ότι ανοίχτηκε στο Δυτικό τοίχο Τ3 μια είσοδος με μονολιθικό κατώφλι, η οποία επέτρεπε την απευθείας πρόσβαση στο εσωτερικό του κτιρίου, και όχι όπως στην α' φάση μέσω του Χώρου ΣΤ. Σώζεται στη θέση του το μονολιθικό κατώφλι, μήκ. 2 μ. και πλ. 0,60 μ., το οποίο είναι λιγότερο επιμελημένο από αυτό του γειτονικού Χώρου ΣΤ. Ο Χώρος Ε ("κλίμακα") ορίζεται προς Ν από τον Τ13 πλ. 0,82, και προς Β από τον Τ15 (πλ. 0,53 μ). Το πλάτος της κλίμακας είναι 1,50 μ (2,80 μ υπολογίζοντας και τους δύο τοίχους Τ13, Τ15.

Κάτω από την κλίμακα διέρχεται εν μέρει κτιστός και εν μέρει λαξευμένος ευρύχωρος αγωγός, α5. Η εύρεσή του επέτρεψε την επίλυση μιας σειράς ασαφειών που είχαν προκύψει κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους. Η πορεία του αγωγού (α5) είναι η ακόλουθη: το αρχικό του τμήμα διέρχεται παράλληλα προς τον Ανατολικό τοίχο του κτιρίου 5 μεταξύ των Τ1.1. και Τ1.2. Το τμήμα του Τ1.2 προς Ν, εντός του Χώρου Γ, που όριζε την Δυτική πλευρά του αγωγού, δε σώζεται πια. Ο αγωγός στρέφεται στο σημείο συμβολής ανάμεσα στους Χώρους Γ και Β σε ορθή γωνία προς Δυσμάς και διέρχεται κάτω από τον Τ7. Τούτο μας υποχρεώνει να αναθεωρήσουμε την άποψη που διατυπώσαμε παλαιότερα ότι ο Τ7 αντιπροσωπεύει το κατάλοιπο της μεσοτοιχίας ανάμεσα στους Β και Γ, καθώς πιθανότατα πρόκειται για κάλυψη του αγωγού α4. Συνεπώς ο Χώρος Β και Γ ήταν πιθανώς ενιαίος και ήταν προσβάσιμος από το χαμηλότερο επίπεδο μέσω της κλίμακας. Ακολούθως ο αγωγός ακολουθεί διαγώνια πορεία προς ΝΔ κάτω από την κλίμακα και διατρέχει λοξά και τη βάση του Τ14. Στο σημείο αυτό, εντός πλέον του Χώρου Δ, παρακολουθεί στενά τη νότια παρειά του Τ14 και λίγο πριν τον Τ3 στρέφεται και πάλι προς ΝΔ καταλήγοντας σε κοιλότητα λαξευμένη στο φυσικό βράχο, στη βάση του εξωτερικού τοίχου Τ3. Σε αυτό το σημείο διακρίνεται η διαμόρφωση αγωγού στη βάση του Τ3 που προφανώς οδηγούσε τα νερά εκτός του κτιρίου.

Η παρουσία αρκετών αγωγών που συνδέονται με το κτίριο (εκτός από τον α5, εντοπίστηκαν ακόμη τέσσερεις αγωγοί: α1 στο Χώρο Α, α4 εξωτερικά του κτιρίου, που όμως εφέτος διαπιστώθηκε ότι εκκινεί από την εσωτερική ΝΔ γωνία του Χώρου Β, α2 και α3 στον Τ4, ανάμεσα στους Χώρους Δ και Η) δηλώνει αφενός ότι η μέριμνα της προστασίας του κτιρίου από τα ορμητικά νερά των βροχών (α5) αλλά και εκείνη της καθαριότητας των διαμερισμάτων του κτιρίου (α1-4) υπήρξαν σημαντικές παράμετροι στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του οικοδομήματος.

Σημειώνουμε ότι το δάπεδο των Χώρων Α-Γ και Ζ βρίσκεται περίπου 2,50 μέτρα ψηλότερα από εκείνο των Δ, Ε, ΣΤ και θ. Τα ευρήματα εδώ δεν ήταν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Τετράγωνα Ν14-Ξ14. Αγωγός α4.

Άλλος στόχος μας εφέτος ήταν να αποσαφηνιστεί η πορεία του αγωγού α4 ο οποίος βαίνει παράλληλα, εξωτερικά του Νότιου τοίχου (Τ4) του κτιρίου. Παρακολουθώντας την πορεία του αγωγού προς Ανατολάς διαπιστώθηκε ότι αυτός στρέφεται προς Βορράν σχηματίζοντας ορθή γωνία στο ύψος του Τ6 και εισέρχεται εντός του Χώρου Β. Στο σημείο αυτό ο αγωγός, αποκ. μήκ. 1,26 μ, πλ. από 0,20-029 μ, έχει λαξευτεί στο βράχο (ενώ αντίθετα η Α-Δ πορεία του είναι λιθόκτιστη) και στο σημείο που διατρέχει το πλάτος του εξωτερικού τοίχου Τ4 φέρει κάλυψη με κέραμο στρωτήρα λακωνικού τύπου η οποία έχει θρυμματιστεί και έχει καταπέσει στο εσωτερικό του αγωγού. Καθίσταται συνεπώς σαφές ότι ο α4 διοχέτευε έξω από το κτίριο τα νερά από το Χώρο Β. Η ακριβής πορεία του αγωγού εντός του χώρου Β δεν είναι ξεκάθαρη, καθώς ο αγωγός συνεχίζει κάτω από το πλακόστρωτο δάπεδο του δωματίου, το οποίο αποφασίσαμε να μην επιχειρήσουμε να αφαιρέσουμε.

Συμπεράσματα

Οι φετινές ανασκαφικές έρευνες οδήγησαν στη διαπίστωση ότι το Κτίριο 5 παρουσιάζει τουλάχιστον δύο κύριες αρχιτεκτονικές φάσεις. Η παλαιότερη ανάγεται στα μέσα περίπου του 4ου αι. π.Χ. Το κτίριο φαίνεται ότι υπέστη κάποια καταστροφή και σημαντική επισκευή στη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων, μάλλον εντός του 2ου αι. π.Χ. Η οριστική εγκατάλειψη του οικοδομήματος δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί αλλά δεν πρέπει να εκτείνεται πέρα από τον 2ο - 1ο αι. π.Χ. (για μια πρώτη παρουσίαση του κεραμεικού υλικού βλ. Γ. Τσιλογιάννη, "Ελληνιστική κεραμική από το Κτίριο 5 στην αρχαία πόλη της Κύθνου", στο Θ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική κεραμική, Θεσσαλονίκη, 5-8.12.2012).

Επίσης, αποσαφηνίστηκε η αρχιτεκτονική μορφή του κτιρίου. Ήταν διώροφο. Μια μνημειακή κλίμακα στο μέσον του κτιρίου οδηγούσε στον όροφο, όπου βρίσκονταν τα επίσημα όπως φαίνεται διαμερίσματα: Το δωμάτιο Α με την λατρευτική εστία-εσχάρα (βλ. ανασκαφή 2009), το δωμάτιο Β-Γ με πλακόστρωτο δάπεδο (και εν μέρει διαμορφωμένο φυσικό βράχο) που χρησίμευε πιθανόν για γεύματα, το ΒΔ δωμάτιο Ζ του οποίου η χρήση παραμένει άγνωστη (σωζόταν σε επίπεδο χαμηλότερο του δαπέδου) και μια σειρά από δωμάτια που πρέπει να είχαν ξύλινο πάτωμα, πάνω από τους χώρους Δ και Η, Νότια της κλίμακας και ΣΤ-Θ, Βόρεια αυτής.

Το δωμάτιο ΣΤ φαίνεται ότι ήταν ο χώρος που φυλάσσονταν τα περισσότερα σκεύη και αντικείμενα που σχετίζονταν με τη χρήση του κτιρίου. Εδώ επίσης πρέπει να γινόταν η προπαρασκευή του φαγητού. Άλλωστε, όπως προαναφέραμε, ο Χώρος ΣΤ επικοινωνούσε με την εσωτερική κλίμακα με τον άνω όροφο, όπου πρέπει να ήταν οι επίσημοι χώροι του δημόσιου οικοδομήματος.

Το υπόγειο μικρό δωμάτιο Η ήταν ασφαλώς αποθήκη (πιθεών;). Η πρόσβαση εδώ πρέπει να γινόταν με καταπακτή από το ξύλινο πάτωμα του ορόφου.

Ο Χώρος Δ φαίνεται ότι θα ήταν επίσης αποθηκευτικός χώρος, και σε α' φάση ενδέχεται να επικοινωνούσε με το Χώρο Η, με άνοιγμα στη ΒΑ γωνία του. Δεν αποκλείεται μάλιστα ο Δ να επικοινωνούσε και με τον Χώρο Ε και την κλίμακα, αν δεχτούμε ότι ο τοίχος Τ13 αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη όταν αποφασίστηκε μετά την πρώτη καταστροφή που υπέστη το οικοδόμημα το δωμάτιο να μπαζωθεί με χώμα που περιείχε σχεδόν όλο το περιεχόμενο του Δωματίου ΣΤ.

Ο προορισμός του οικοδομήματος παραμένει αβέβαιος. Η περίοπτη θέση πλησίον του ιερού του Βορείου άκρου του Μεσαίου Πλατώματος, η μνημειακότητα της κατασκευής και τα κινητά ευρήματα οδηγούν στην υπόθεση ότι πρόκειται αναμφίβολα για δημόσιο οικοδόμημα που χρησίμευε και για λατρευτικές λειτουργίες. Η υπόθεση ότι πρόκειται για το πρυτανείο της Κύθνου κατά την ελληνιστική περίοδο παραμένει μια πιθανή εκδοχή που ελπίζουμε ότι θα επιβεβαιώσει η ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας και της μελέτης των ανασκαφικών δεδομένων σε συνάρτηση με αυτήν των κινητών ευρημάτων.

Καταγραφές, μελέτη, εργασίες συντήρησης

Συνεχίστηκε η συντήρηση των κινητών ευρημάτων από τον συντηρητής Ελευθέριο Κοσμίδη. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε συστηματική φωτογράφηση όλων των ευρημάτων της ανασκαφής των ετών 2001-2013 από τη φωτογράφο Ουρανία Ησυχίδου και εκπονήθηκαν πολλά σχέδια κινητών ευρημάτων από τους Γιάννη Νάκα και Ναταλένα Ζάχου.

Στις ανασκαφικές έρευνες συμμετείχαν oι πτυχιούχοι αρχαιολόγοι Ζάχου Ναταλένα, Τσιλογιάννη Γιούλα (Δρ), Χιώτης Γιώργος, οι φοιτητές της αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Georgia Boukouvalas, Κων/να Βούλγαρη, Αναστασία Δημέγγελη, Ανδριάνα Νεραντζάκη, Σταυρούλα Κίσσα, Αγγελική Κανέλλου, Ειρηναίος Κατσαγκόλης, Ελένη Κορναράκη, Θωμαή Μαντζιάρα, Αθανασία Μάτσου, Μαριλένα Παντελάκη, Ευανθία Σκόπη, Ειρήνη Χατζηαναστασίου, Μαριάννα Χρυσικοπούλου, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές  Δημήτρης Γριμανέλης (ΙΑΚΑ-ΠΘ), Κατερίνα Νάνου (Glaskow), Kevin Hunter (San Fransisco), Chloé Chaigneau (Paris 1), Sabine Nodin (Lille), καθώς και ο Στέφανος Μαζαράκης Αινιάν (Πάντειο παν/μιο).

Αποτυπώσεις-τοπογραφικές εργασίες: Γιώργος Χιώτης, Α. Μαζαράκης Αινιάν. Ο αρχιτέκτων Αλέξανδρος Γούναρης ολοκλήρωσε το μελάνωμα των τομών και όψεων της ανασκαφής του 2002-2006.

Αεροφωτογράφιση: Κώστας Ξενικάκης (23-24 Μαρτίου 2014).

Παράλληλα εργάστηκαν στην αρχαιολογική συλλογή της Χώρας παλαιοί και νέοι συνεργάτες του ανασκαφικού προγράμματος [Αλεξανδροπούλου Άννα, Βαή Δέσποινα, Κουτσουμπού Μαρία, Παλαιοθόδωρος Δημήτρης (Επίκ. Καθηγητής), Παγωμένου Χαριτίνη, Πανάγου Μαρία, Τσιλογιάννη Γιούλα), η φωτογράφος Ουρανία Ησυχίδου, ο σχεδιαστής αρχαιολογικών ευρημάτων Γιάννης Νάκκας, καθώς και ο συντηρητής Λευτέρης Κοσμίδης.

Δημοσιεύσεις

• Γ. Τσιλογιάννη, "Ελληνιστική κεραμική από το Κτίριο 5 στην αρχαία πόλη της Κύθνου", στο Θ΄ Επιστημονική Συνάντηση για την Ελληνιστική κεραμική, Θεσσαλονίκη, 5-8.12.2012 (υπό έκδοση).

© 1990-2024 "Kythnos Excavation Project."  All Rights Reserved.

Εναλλαγή γλώσσας