Ανασκαφική έκθεση 2006
Το 2006 ολοκληρώθηκε η πρώτη πενταετής περίοδος ανασκαφικών ερευνών στο ιερό της αρχαίας πόλης και συνεχίστηκε η αναγνωριστική ενάλια έρευνα του αρχαίου λιμανιού.
Άποψη του ναού μετά το πέρας της ανασκαφής του 2006.
Ανασκαφή ιερού μεσαίου πλατώματος
Κατά το 2006 η πανεπιστημιακή ανασκαφή του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην αρχαία πόλη της Κύθνου της ομώνυμης νήσου των Κυκλαδων (σημ. Βρυόκαστρο) που διενεργείται σε συνεργασία με την ΚΑ’ ΕΠΚΑ, εκπροσωπούμενη από την κα Βασιλική Γιαννούλη, πραγματοποιήθηκε για πέμπτη συνεχόμενη περίοδο (από 11-30 Σεπτεμβρίου).
Κύριος μάρτυρας Α-Δ
Στην περιοχή ΝΑ και εξωτερικά του ναού είχε αφεθεί το 2005 μάρτυρας φοράς Α-Δ, εκτεινόμενος από το Βωμό 1 έως το οχυρωματικό τείχος. Ο μάρτυρας αυτός καθαιρέθηκε. Στη ζώνη σε επαφή με το τείχος αποκαλύφτηκε, όπως αναμενόταν, ο αποθέτης του ιερού που είχε ερευνηθεί τις παλαιότερες ανασκαφικές περιόδους. Η εικόνα ήταν η ίδια: πυρακτωμένα χώματα, ανάμεικτα με στάχτες και ξυλάνθρακες με μεγάλη περιεκτικότητα σε οστά ζώων και πολυάριθμα αφιερώματα όλων των κατηγοριών. Συμπληρώθηκαν πολλά από τα αποσπασματικά αγγεία που είχαν έρθει στο φως κατά τις παλαιότερες ανασκαφικές περιόδους και συλλέχτηκαν αναθήματα από χρυσό, άργυρο, χαλκό, οστό, ορεία κρύσταλλο, κοράλλι, γυαλί, φαγεντιανή, πηλό, κλπ. Μετά την αφαίρεση του μάρτυρα αποκαλύφτηκε πλήρως ο φυσικός βράχος ενώ φάνηκε καλύτερα ο τοίχος που είχε αποκαλυφτεί το 2005, ο οποίος εκτείνεται από τη ΝΑ γωνία του ναού έως το οχυρωματικό τείχος. Αναμφίβολα πρόκειται για το παλαιότερο όριο του ιερού, πριν από την κατασκευή του οχυρωματικού τείχους.
Βόρειο ανάλημμα
Αποφασίστηκε η αφαίρεση του υπόλοιπου τμήματος του στρώματος καταστροφής βόρεια του Βορείου Αναλήμματος του ναού. Οι πεσμένοι λίθοι, αφού αριθμήθηκαν, αφαιρέθηκαν σταδιακά και «κτίστηκαν» στο ΒΑ άκρο του χώρου, με την προοπτική να είναι δυνατή η αποκατάσταση του αναλήμματος εάν στο μέλλον αποφασιστεί να πραγματοποιηθούν αναστηλωτικές εργασίες. Τα ευρήματα ήταν αρκετά, χρονολογούμενα κυρίως στους ελληνιστικούς χρόνους.
Άποψη του Βορείου αναλήμματος του ναού, από τα ΒΔ.
Μετακίνηση ογκόλιθων.
Επίσης καθαιρέθηκε η σύγχρονη ξερολιθιά λίγο βορειότερα και όλοι οι λίθοσωροί που είχαν σχηματιστεί από την απόρριψη των λίθων που προήλθαν από τις ανασκαφικές έρευνες της περιοχής κατά την τελευταία πενταετία απομακρύνθηκαν και «κτίστηκαν» στο Β άκρο του χώρου. Οι λίθοι αριθμήθηκαν σύμφωνα με το σημείο εύρεσής τους ώστε να είναι δυνατή η μερική αποκατάσταση των μνημείων στο μέλλον.
Με την ευκαιρία αυτή πραγματοποιήθηκε πρόχειρος καθαρισμός της Β παρειάς του μνημειακού αναλήμματος που εκτείνεται στα Δυτικά του ανασκαμμένου ιερού.
Τομή στη ΒΔ γωνία του αναλήμματος του ναού
Εσωτερικά του Βορείου αναλήμματος, στο Δυτικό τμήμα, πραγματοποιήθηκε τομή προκειμένου να αποσαφηνιστούν οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες τόσο του αναλήμματος όσο και της υποθεμελίωσης του ναού. Η έρευνα εδώ έδειξε ότι το ανάλημμα έχει μεγαλύτερο πλάτος από αυτό που είχαμε υποθέσει. Επίσης διασαφηνίστηκε ότι η υποθεμελίωση του ναού εκτείνεται προς Δυσμάς, πέραν της γραμμής της πρόσοψης του ναού και «δένει» κατασκευαστικά με το ευτελές τοιχάριο που βαίνει παράλληλα με την Δυτική πλευρά του ναού.
Καθαρισμός του δυτικού θεμελίου του οίκου 1 του ναού
Η εσωτερική (Α) παρειά του Δυτικού θεμελίου του ναού, ιδιαίτερα στο σημείο που αντιστοιχεί με το Χώρο Α (δηλ. το Νότιο Οίκο), δεν είχα αποκαλυφτεί πλήρως και για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε μικρός καθαρισμός που επέτρεψε τη συμπλήρωση της κάτοψης.
Ανασκαφή της περιοχής δυτικά του βωμού 1
Δυτικά του μεγάλου βωμού (Βωμός 1) παρέμενε άσκαφη μια σχετικά μεγάλη έκταση. Η έρευνα εδώ αποσκοπούσε στη διασαφήνιση της μορφής του ιερού εδώ. Η έρευνα έδειξε ότι ο φυσικός βράχος παρουσιάζει έντονη φυσική πτώση προς δυσμάς και σχηματίζει ένα είδος περίκλειστης κοιλότητας. Το Δυτικό ανάλημμα του ναού δεν εκτείνεται προς Νότον πέραν των ορίων του σύγχρονου μαντριού. Απαντήθηκε ένα εκτενές εξισωτικό μπάζωμα από λίθους μετρίου ως επί το πλείστον μεγέθους, που περιείχε ελάχιστα ευρήματα, ανάμεσά τους και ελάχιστα όστρακα των αρχαϊκών χρόνων. Φαίνεται ότι ο χώρος είχε εξισωθεί ήδη από τότε.
Ανασκαφή της περιοχής νότια του βωμού 1
Νότια του Βωμού 1 είχε αφεθεί άσκαφος μικρός ορθογώνιος χώρος. Αφαιρέθηκε η επίχωση αυτή και αποκαλύφτηκε και εδώ ο φυσικός βράχος. Παρατηρούνται τρεις βαθμίδες, που πιθανώς αντιπροσωπεύουν κλιμακωτή πρόσβαση Νότια του βωμού. Δεν βρέθηκαν κινητά ευρήματα, παρά μόνον καμένα οστά ζώων που σχετίζονται με τις έμπυρες θυσίες.
Ενάλιες έρευνες στο αρχαίο λιμάνι
Οι υποβρύχιες έρευνες πραγματοποιήθηκαν για δεύτερη συνεχόμενη περίοδο, από 30/8-6/9, Την έρευνα διηύθυναν από την πλευρά του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ο καθηγητής κ. Αλ. Μαζαράκης Αινιάν και από την πλευρά της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ, ο αρχαιολόγος κ. Δημ. Κουρκουμέλης. Η δεκαπενταμελής ομάδα δυτών (ανάμεσά τους και πολλοί φοιτητές ή απόφοιτοι του Τμήματος ΙΑΚΑ), με την τεχνική υποστήριξη και των Δανών αρχαιολόγων που δραστηριοποιούνται στη Ζέα (Β. Loven κ.ά.), αποτύπωσε με ηλεκτρονικό γεωδαιτικό όργανο ολόκληρη τη λιμενολεκάνη και τα κτίσματα που εντοπίστηκαν τόσο στην ακτή όσο και κάτω από τη θάλασσα. Η έρευνα υποστηρίχτηκε ποικιλοτρόπως από το Καταδυτικό Κέντρο της Κύθνου "Aqua Team".
Αποτύπωση του Τοίχου 2.
Διάλειμμα κατά τη διάρκεια των εργασιών αποτύπωσης της ακτογραμμής.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στη θαλάσσια περιοχή του όρμου «Μανδράκι» στη περιοχή του Βρυοκάστρου Κύθνου, όπου φαίνεται ότι ήταν ένας από τους όρμους που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως λιμένες.
Αποτυπώθηκαν με γεωδαιτικό όργανο η ακτογραμμή καθώς και διάφορες κατασκευές που εντοπίσθηκαν σε μικρό βάθος σε διάφορα σημεία της λιμενολεκάνης. Αποτυπώθηκαν περιμετρικά η νότια λιθορριπή - κυματοθραύστης, που προστάτευε τόσο την είσοδο του λιμένα όσο από τους Νότιους – ΝΔ ανέμους, οι οποίοι είναι οι μόνοι που προσβάλλουν την περιοχή. Επίσης αποτυπώθηκε περιμετρικά συγκέντρωση λαξευμένων δόμων, που μάλλον σχετίζονται με τη Νότια λιθορριπή. Ακόμα αποτυπώθηκαν λιθορριπές προστασίας και κατασκευές, που ένωναν την ακτή με τη νησίδα Βρυοκαστράκι, έτσι ώστε ο όρμος να προστατεύεται όσο το δυνατόν πληρέστερα, τόσο από τυχόν εχθρικές προσβολές όσο και από τις καιρικές συνθήκες.
Τοπογραφικές εργασίες.
Σχεδίαση αρχιτεκτονικών καταλοίπων.
Σε μικρή απόσταση από την ακτή και σε βάθος 2,20 μέτρων εντοπίσθηκε ισχυρός τοίχος πλάτους 2,20 μέτρων και μήκους τουλάχιστον 15 μέτρων, παράλληλος προς τη Βόρεια παραλία του όρμου και ο οποίος μάλλον αποτελούσε μέρος κατασκευών για τη διαμόρφωση της λιμενολεκάνης. Σε διάφορα άλλα σημεία της λιμενολεκάνης εντοπίσθηκαν και αποτυπώθηκαν κατασκευές που σχετίζονται πιθανώς με τη χρήση του λιμένα. Προς το παρόν οι κατασκευές αυτές είναι δύσκολο να χρονολογηθούν και να προσδιοριστεί η χρήση τους, καθότι η έρευνα περιορίσθηκε στην, κατά το δυνατόν ακριβέστερη αποτύπωση των εμφανών στοιχείων.
Συμμετέχοντες - Χρηματοδότηση
Στις εργασίες συμμετείχαν οι παλαιοί και έμπειροι συνεργάτες του προγράμματος, Χριστίνα Μητσοπούλου (αρχαιολόγος), Αλέξανδρος Γούναρης (αρχιτέκτων της Β ΕΠΚΑ και διδάσκων του τμήματος ΙΑΚΑ), Θόδωρος Μαυρίδης (συντηρητής), πτυχιούχοι αρχαιολογίας της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και περίπου 30 προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές της Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Αθηνών και πανεπιστημίων του εξωτερικού. Ιδιαιτέρως μνημονεύονται οι συνεργάτες μεταπτυχιακοί φοιτητές Δ. Βαή, Γ. Βήτος, Κ. Κομνηνάκα, Χ. Κουκουλίδου, Χ. Παγωμένου, Μ. Πανάγου, Γ. Χιώτης και η αρχαιολόγος του ΥΠΠΟ Μ. Κουτσουμπού. Την ΚΑ’ ΕΠΚΑ εκπροσώπησε στο πεδίο η κ. Ευαγγελία Μανιάκη.
Ερευνητική ομάδα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 2006.
Τόσο το χερσαίο όσο και το υποβρύχιο πρόγραμμα κατά το 2006 στηρίχθηκε οικονομικά από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το ΥΠ.ΠΟ., το Δήμο Κύθνου και συμπληρωματικώς από το Ίδρυμα Ψύχα.