Ιστορία της Κύθνου - Αρχαϊκή περίοδος
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (VIII, 46) οι παλαιότεροι κάτοικοι της Κύθνου ήταν οι Δρύοπες. Κατά τον Στέφανο τον Βυζάντιο ο ηγέτης των Δρυόπων που μετανάστευσαν από την Εύβοια στην Κύθνο προς το τέλος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ονομαζόταν Κύθνος, από τον οποίο πήρε και την ονομασία του το νησί και η πόλη. Στην Κύθνο κατέφθασαν αργότερα νέοι οικιστές από την Αθήνα με επικεφαλής τον Κέστωρα και τον Κεφαλήνο[1]. Η άφιξη των νέων Ιώνων αποίκων πρέπει να υποχρέωσε ορισμένους από τους αρχέγονους Δρύοπες να καταφύγουν στην Κύπρο (Ηρόδοτος VI, 90).
Το 480 π.Χ. οι Κύθνιοι έλαβαν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας με δύο πλοία, μία τριήρη και μια πεντηκόντορο (Ηρόδοτος VIII, 46, 48, 66) και είχαν την τιμή να αναγραφούν στη βάση του χρυσού Δελφικού τρίποδα και στο βάθρο του αγάλματος του Διός στην Ολυμπία (Ηρόδοτος IX, 81. Θουκυδίδης Ι, 132. Παυσανίας V, 32, 2). Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ακόμη ότι οι Πάριοι στάθμευσαν στην Κύθνο αναμένοντας την έκβαση της ναυμαχίας (VIII, 67).
Η ενεπίγραφη βάση του Δελφικού τρίποδα, σήμερα στον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
Μετά τα Περσικά η Κύθνος ενσωματώθηκε στην Α´ Αθηναϊκή Συμμαχία· οι Κύθνιοι αναγράφονται τουλάχιστον δύο φορές στους φορολογικούς καταλόγους του Συμμαχικού ταμείου των ετών 449/448 και 425/424 π.Χ. Η συνεισφορά της Κύθνου στο κοινό ταμείο ήταν αρχικά τρία τάλαντα, ποσό που στη συνέχεια διπλασιάστηκε (IGXII, testimonia 1243). Με βάση τη συνεισφορά της Κύθνου ο Ε. Ruschenbusch υπολόγισε ότι κατά την περίοδο της Α´ Αθηναϊκής Συμμαχίας ο πληθυσμός της Κύθνου ανερχόταν σε 2550-2700, εκ των οποίων οι 640-680 θα ήταν πολίτες[2].
[1] Ευστάθιος, Σχόλια εις Διονυσίου περίπλουν, 525: Ταύτας τας Κυκλάδας επώκισαν οι Αθηναίοι και ηγήσαντο των μεν εις … εις δε Κύθνος Κέστωρ και Κεφαλήνος.
Δίων Χρυσόστ., Χαρίδημος, 80, 26, 9: Αθηναίοι Κυθνίους … τω παλαιόν επί νόμοις τοις αυτοίς ώκισαν.
[2] Ε. Ruschenbusch, Tribut und Burgerzahl in ersten athenischen Seebund, ZPE 53, 1983, 128.