Ιστορία της Κύθνου - Κλασική περίοδος
Στη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου οι Κύθνιοι παρέμειναν σύμμαχοι των Αθηναίων, όπως προκύπτει από την παρουσία Κυθνίων στο πλήρωμα του Κόνωνος στους Αιγός Ποταμούς (IGII31032 στ. 246-247). Από επιγραφές του ιερού της Δήμητρας στην Ελευσίνα που χρονολογούνται το 421/0 (IGI3392, 394b) και 408/7 π.Χ. (IGI3386), αντιλαμβανόμαστε ότι οι Κύθνιοι διατηρούσαν στο τελευταίο τέταρτο του 5ουαι. π.Χ. στενές σχέσεις με τους Αθηναίους. Από αυτές πληροφορούμαστε ότι από ένα αινιγματικό «Κοινό των Κυθνίων» το ελευσινιακό ιερό εισέπραττε ένα άγνωστο ποσό, και ότι επιπλέον κατείχε στην Κύθνο ένα «τέμενος» από το οποίο εισέπραττε σημαντικά έσοδα[1]. Οι Κύθνιοι προφανώς διατήρησαν στενούς δεσμούς με την Αθήνα μέχρι τουλάχιστον την άνοδο της Μακεδονικής δύναμης (για παράδειγμα η Κύθνος φαίνεται ότι έλαβε μέρος στην αντισπαρτιατική Συμμαχία του 378/7 π.Χ.) (IGXII5, testimonia1264), οπότε υποθέτουμε ότι πήραν το μέρος του Φιλίππου του Β´, και για το λόγο αυτό τους οικτίρει ο Δημοσθένης (Περί συντάξεως ΧΙΙΙ, 34). Ο Αριστοτέλης πάντως είχε όπως φαίνεται διαφορετική γνώμη αφού την ίδια περίπου περίοδο συνέταξε την «Κυθνίων Πολιτεία», έργο που δυστυχώς χάθηκε (βλ. Αρποκρατίων, στο λήμμα «Κύθνιοι»).
Ανάμεσα στα 330 και 326 π.Χ., κατά τη διάρκεια σιτοδείας που έπληξε την Ελλάδα η Κυρήνη προμήθευσε τις ελληνικές πόλεις με σιτάρι· σύμφωνα με την επιγραφή που βρέθηκε στην Κυρήνη, οι Κύθνιοι έλαβαν 10000 μεδίμνους, ποσότητα που δηλώνει ότι το νησί ήταν ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένο στα τέλη του 4ου π.Χ. αι[2].
Αεροφωτογραφία του ιερού της Δήμητρας στην ακρόπολη της Κύθνου (ένθετο: απόσπασμα επιγραφής από την Ελευσίνα με αναφορά στο "τέμενος" του ελευσινιακού ιερού στην Κύθνο).
Από δύο επιγραφές που χρονολογούνται γύρω στο 315 π.Χ. μαθαίνουμε ότι οι Αθηναίοι με επικεφαλής τον Θυμαχάρη και με τη βοήθεια του Στρατηγού των Κυθνίων (ο γιος του Παρμένοντος, του οποίου όμως το όνομα δεν σώζεται στην επιγραφή) και την υποστήριξη του Κυθνιακού λαού εκδίωξαν τον πειρατή Γλαυκέτη που είχε το ορμητήριό του στην Κύθνο και παρενοχλούσε τη ναυσιπλοΐα στην περιοχή (IGII2682 και 549, αντίστοιχα).
Το 314 π.Χ., οι Κυκλάδες ενώνονται σε ομοσπονδία που ελεγχόταν από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο (το λεγόμενο «Κοινόν των Νησιωτών» με έδρα τη Δήλο). Επιγραφή που βρέθηκε στη Νεμέα αφορά την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων από την Κύθνο, την Κέα και την Μύκονο στην Πελοπόννησο σε υποστήριξη του Αντίγονου (312 ή 311 π.Χ.), επιβεβαιώνοντας συνεπώς την υποστήριξη των Κυθνίων προς τον τελευταίο κατά τη διάρκεια των ερίδων των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου[3].
[1] Χ. Μητσοπούλου, Το ιερό της Δήμητρας στην Κύθνο και η μίσθωση του ελευσινιακού τεμένους, στο Ιερά και λατρείες της Δήμητρας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (επιμ. Ι. Λεβέντη & Χ. Μητσοπούλου), Αθήνα 2010, σελ. 43-90.
[2] Tod GHI II, 273 κ.ε. αρ. 196. Βλ. και P. Brun, La stèle des céréales de Cyrène et le commerce du grain en Egée au IVe s. av. J.C., ZPE 99, 1993, 185-196.
[3] D.J. Geagan, Inscriptions from Nemea, Hesperia 37, 1968, 381-384.