Ντίνα

Πώς ήταν η ζωή στη χώρα τους;

Ε ... πότε εκεί ήταν Χότζα, εγώ με αυτό μεγάλωσα. Όταν ήταν Χότζα, είχε ... ένα πρόγκραμ ... πώς θα το πω ... συστέμ ... Είχε καλά πράγμα, είχε και κακό πράγμα ... Το καλό ήτανε ... όλα τα παιδιά, όπως εγκώ έκανα σχολείο... έκανα οικονομικό ... σχολείο. Πώς ... εδώ δεν ξέρω τι είναι, τέσσερα χρόνια. Πως είναι το γυμνάζιο, εγώ έκανα τέσσερα χρόνια έτσι ... Και μετά ... έκανα μια σχολή άλλα ... δύο χρόνια. Για ... να μαγειρεύω, να κάνω αυτό δουλειά ... Ήτανε ... πιο εύκολα ... ε ... αυτό συστέμ που είχε Χότζα, ήτανε καλό, γιατί όλα τα παιδιά ... πότε τελείωσα εγώ σχολείο, κανένα δεν αφήνει χωρίς σχολείο ... Έχουν σχολείο και ... όλοι δουλεύουν ... δεν είχε ... πότε ήταν ο Χότζας κανένας δεν κάθισε σπίτι. Όλοι δουλεύουν ... ε ... πώς θα το πω ... Μόνο είχε κακό πράμα ... που είμαστε πολύ κλειστό. Δεν ήθελε να κοιτάμε αλλού ... ε ... μπροστά πολύ ... ε ... δεν ήθελε να ... πώς ... να γίνεις πιο καλύτερα, καλύτερος άνθρωπο ... Αυτά ... τι να το πω άλλο;

Ποιες οι πρώτες εντυπώσεις τους από την Ελλάδα;

... εγώ ήρθαμε ... με καράβι. Και ήρθα από Ντούρσε ...ε .. Σταματήσαμε στη Πάτρα ... μετά ήρθαμε ... ταξί ... Για μένα ήτανε η πρώτη φορά στη ζωή μου ... πήγα έξω από Αλβανία ... Στην Αλβανία τα ξέρω όλα ... Εδώ στην Ελλάδα μετά πότε ... σταμάτησα στη Πάτρα. Είπα είναι άλλο πράγμα! Είναι άλλο πράγμα στην Ελλάδα! Είπα. Πολύ όμορφη! Πολλή ησυχία. Και ... ανοίξα μάτια ... τα μάτια. Γιατί και τηλεόραση εμείς μόνο ... λίγο πράγμα δούμε η Γερμανία κι η Ιταλία έτσι. Δεν είχε να κοιτάξεις ένα πράγμα ζωντανό ... δεν είχε ... εδώ στην Ελλάδα μετά ... ανοίξαν τα μάτια ... καλά! (γέλιο).

Πρώτη φορά ... είδα ... στο κόσμο είχε ησυχία ... πρώτο πράγμα που είδα ήταν ησυχία στο κόσμο ... ησυχία ... είχε κουλτούρ ο κόσμος. Δεν ήτανε ... πώς θα το πω εγώ ... Μετά ... ένα πράγμα καλό, σωστό πράγμα στην πόλη ... κάθε πράγμα ... τελοσπάντων ... κάθε πράγμα ήτανε ... ΣΩΣΤΑ. ΌΛΑ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΗΤΑΝΕ ΣΩΣΤΑ. Γι' αυτό μ' αρέσαν πολύ!

Ποιες οι συνθήκες εργασίας τους;

Εγώ μαγειρεύει ... στη λάντζα είμαι ... και ... μαγειρεύει... εγώ μια ζωή ... αυτή τη δουλειά κάνω ... και ... πάλι αυτή δουλειά κάνω και εδώ... Τα χρήμα είναι λίγκα, λίγκα είναι ... δεν είμαστε ίδιο με Έλληνα. Γι' αυτό κάνουμε πολύ δουλειά ... και να ... μεγαλώσουμε τα παιδιά ... και να ζήσουμε ... λίγκο καλά ... Κάνουμε και άλλη δουλειά, δεν ... μπορούμε με τόσο που δουλεύει οχτώ ώρες ... παίρνω λίγα ... λίγα λεφτά ... δεκαεφτά ευρώ δίνει αυτή, δεκαοχτώ ευρώ. Τι να κάνουμε με αυτό και ... πάω αλλού μετά δουλεύω! (γέλιο). Τι να κάνω! ... Έχω μια σκάλα ... έχω μια γιαγιά ... που κρατάω λίγο ώρες ... τι να κάνουμε.

Ε ... καλύτερα ήτανε ... να είχα εργοστάσιο να δουλεύεις ... καμία τέτοια ... Δεν είναι δουλειά αυτό ... Πως θα το πω ... μαγαζί είναι σήμερα. Κάθε χρόνο χειρότερα, δουλειά δεν υπάρχει ... είναι δύσκολα για μια δουλειά ... Σήμερα έχει, αύριο δεν έχει και ... με δυσκολία είναι το μεροκάματο να το πάρεις, με δυσκολία ... Δεν έχει ... δεν είναι εύκολα να πιάσεις δουλειά ... δεν έχει εργοστάσια. Δεν έχει ... καμία τέτοια να δουλεύεις.

Πώς διαμορφώθηκε η προσωπική ζωή τους;

Έχω δύο κορίτσια που βοηθούσε πολύ. Γιατί ... κάνουν δουλειές στο σπίτι πολύ. Και με μάθημα είναι πολύ καλά ... Η μεγάλη είναι ... τρίτη, τρίτη γυμνάζιο. Η μικρή είναι δεύτερη ... δεύτερη είναι γυμνάζιο... έκαναν τρία χρόνια αγγλικά και ... τώρα ...αυτό και το σταματήσαν, γιατί δεν μπορούνε να ... έχουν πολλά μάθημα στο γυμνάζιο, στο γυμνάζιο και ... αφήσαν αυτά ... Γερμανικά πάνε στο σχολείο ... πάνε πολύ καλά.

Έχουν ... έχουν παρέες, τον αγαπάνε τα παιδιά πολύ ... Ποτέ δεν λένε τα παιδιά ... ότι ήρθε ... ότι ήρθαν ... τα παιδιά ... είχανε ένα πράγμα, γιατί όνομα που είχε τα παιδιά ... Πάντα του λέγαν τα παιδιά 'Τι όνομα έχεις έτσι; Τι όνομα έχεις έτσι; Δεν είσαι βαπτισμένη'. Αυτό ... ήτανε λίγο ... πως θα το πω ... ρατσισμ ... Δεν ξέρω. Και ... εμείς στην Αλβανία ποτέ ... πότε που ήτανε Χότζα δεν είχε ούτε εκκλησία, ούτε τέτοια. Και εμείς δεν είχαμ τέτοια πράγμα, να ... βαπτίσει τα παιδιά, να κάνουμε και ... έβαλα το όνομα, όπως έχουν όλοι ... Ωραίο όνομα. Δεν έχουμε όπως είναι εδώ ... Δημήτρη παππού, Δημήτρη το παιδί. Δημήτρη ... Εμείς δεν έχουμε τέτοιο πράγμα, βάζουμε όνομα αυτό που ... σ' αρέσω ... μ' αρέσουν ... Και μετά βαπτίσα τα παιδιά και μαζί ... Μια ... το λένε Σ., άλλη Μ. ... Και όνομα που έχουν από πατρίδα, το κρατάνε και αυτό ... Τα παιδιά σχολείο ... έχουν παρέα μαζί, να κάνουν παρέα μαζί. Τώρα δεν έχουν τίποτα με τα παιδιά. Είναι πολύ καλά. Περνάνε πολύ καλά.

Τις άλλαξε η εμπειρία της μετανάστευσης;

Όταν ήρθα εδώ μετά ... εδώ τραβάς πολύ ζόρι... Και γι' αυτό πολλές φορές σκέφτομαι, λέω πω! ... Τι θα γίνει έτσι ... πόσα χρόνια θα πάμε έτσι ... Τραβάμε ... Γιατί για γυναίκες έχει δουλειά αυτό, μαύρο δουλειά ... δεν έχει ... εύκολα δουλειά να βρεις. Πας καθαρίστρια στα σπίτια, χωρίς ένσημα, χωρίς τίποτα. Πας κρατάς γιαγιά, χωρίς ένσημα, χωρίς τίποτα και λίγα λεφτά ... Πάμε και δουλεύω εδώ ... εδώ που δουλεύω με ένσημα, με τέτοια ... που είναι πιο φτηνά ... τα ένσημα ... κάνει πιο δύσκολα τη δουλειά, βαρύ δουλειά ... όλα τα δικαίωμα που έχουμε δεν μπορείς να τα πάρεις ... γιατί ... να λες ... αν ανοίξεις το στόμα να λες έτσι. Εμείς το ξέρουμε όλοι τόσα χρόνια στην Αλβανία ήτανε σωστά τα πράγμα με ένσημα, με τέτοια, έχω ... δουλειά ... τόσα δούλευα. Με δώρο, με άδεια. Εδώ δεν μπορείς να λες για άδεια, για τέτοια ... με το ζόρι ... να το πάρεις όλο το πράγμα ... Δεν μπορείς να το πάρεις με ... ευκολία ... εσένα ... εδώ είμαι Αλβανίδα. Δουλεύω ίδιο με Έλληνας, δεν κάνω πιο λίγο ... να λέω κάνω πιο πολύ ... Όχι να λέω ... κάνω πιο λίγο. Και δεν ... το δίνουν αυτό που ... που πρέπει ... Αυτό που πρέπει. Δεν θέλω παραπάνω... Αυτό που πρέπει, δεν ... ποτέ δεν ... ανοίξω το στόμα μου, μου λένε αύριο δεν έχει δουλειά ... καλύτερα ... εγώ έχω παιδιά πίσω και δεν μπορώ ... να ... ανοίξω το στόμα μου ... Κάνω αυτό δουλειά που ... τι να κάνω ... τραβάμε και εμείς δυσκολία (γέλιο) πολύ ... Τι να κάνουμε; ... Είπα είμαστε ξένοι εδώ και δεν μπορούμε ... να μιλάμε και πολύ. Τι να κάνουμε. Και τραβάμε ζόρι πολύ εμείς.

... εγώ είχα εδώ αδερφή μου. Τόσα χρόνια ... μεγαλώσει ... το παιδί εδώ ... Πότε ήρθε ώρα για σχολείο, πρώτη τάξη, αυτή έφυγε στην Αλβανία ... Έχει δυο χρόνια που έφυγε στην Αλβανία και είναι ... στη Κόρυτσα, ... έφτιαξε λίγο λεφτά εδώ γιατί άντρας της ήτανε μάστορα ... Πήγε στην Αλβανία ... φτιάξε σπίτι ... ωραίο σπίτι ... με όλα μέσα. Και νοικιάζει ένα μαγαζί ... Δουλεύει, τώρα εκεί είναι μια χαρά ... Δεν θέλει να έρθει ... στην Ελλάδα. Ήτανε εδώ, φτιάξε πέντε φράγκα και πήγε εκεί μετά ... φτιάξε δουλειά ... Δεν ήρθε εδώ γιατί δεν αφήνει το παιδί να ... πήγε σχολείο πρώτη τάξη εδώ είναι στην Αλβανία ... σχολείο ... Εγώ ήρθα από Αλβανία και ... τα παιδιά ... είναι εδώ σχολείο, τι να κάνω τώρα. Δεν μπορώ να από ... χωρίσω τα παιδιά από το σχολείο, να πάω στην Αλβανία και να φτιάξω τίποτα, εκεί είναι πιο εύκολα τώρα να φτιάξεις ... καμιά δουλειά καλά.

Ποια είναι τα σχέδιά τους για το μέλλον;

Ναι ... εγκώ θέλω ... ποτέ δεν λέω, δεν πηγαίνω στην Αλβανία ... ΠΑΝΤΑ θα πάω ... Άμα τα παιδιά δεν θέλουν ... εγώ τώρα είμαι ... στη δυσκολία ... δεν ξέρω πώς θα κάνω... Θέλω ... τα παιδιά είπα, θέλω να είναι ... καλά ... πρώτα ... Να μεγαλώσουν πολύ καλά ... Και στην Αλβανία, θέλω να έχουν ... να έχουν ... ένα παρουσία ... από ... που μεγαλώσει μάνα και πατέρα ... Καλά και εδώ, θέλουν να κάτσουν, να κάτσουν ... Αύριο ... θα παντρευτούνε με ... καν ... κανένα Έλληνας, Αλβανό δεν ξέρω ... Αλλά θέλω και εκεί μια , να μην τα αφήσουν να είναι έτσι ... Θέλω τα παιδιά να είναι πολύ ... να περάσουν ... να είναι ... πολύ καλά ... να γίνουν καλά παιδιά ... Αυτό είναι ... μάνα, πατέρα, αυτό θέλει να ... είναι τα παιδιά.

Θέλω και εγώ να κάνω ζωή καλή ... Ήθελα να δουλεύω οχτώ ώρες, να καθ ... να κάνω ένα κέφι παραπάνω ... Δεν μπορώ, είμαι κουρασμένη ... δουλεύω πολύ ... δουλεύω πολύ, τι να κάνω ... και άντρα μου ... λίγο πριν ήρθε από δουλειά ... Το Σάββατο στη δουλειά ... Θέλω και εγώ να κάνω ... νέα είμαι ... δεν είμαι ... Εμείς ξέρουμε μόνο από πότε έχει εδώ καμιά γάμο εδώ... ... ... από καμία ... γιορτή. Αυτό ξέρω να ... βγούμε έξω ... Πάμε στη παραλία ... δεν μπορούμε να κάτσουμε στην σε ένα ουζερί να φάμε ... σε ένα μαγαζί να φάμε ... γιατί ... θα ... χάσουμε ... τόσα λεφτά... κάνουμε πολλή οικονομία ... Θέλουμε όλα τα πράγμα από λίγο ... Δε θέλουμε να είμαστε ... με κεφάλι κάτω ... Θέλουμε να είμαστε άνθρωποι ... πρώτα ... Με όλα να είναι σωστά.