Φύλο και Μετανάστευση
Μετανάστριες από την Ανατολική Ευρώπη
Εισαγωγή |
Ύλη του μαθήματος |
Βιβλιογραφία |
Εργασίες |
Ερευνητική ομάδα |
Συνεντεύξεις |
Συνέντευξη με τη Μαρία
Μαρία |
Αποσπάσματα από τη συνέντευξηΤη συνέντευξη πήρε η Αλεξάνδρα Δημητρούκα (ΔΑ) στις 29/11/2003 στη Θεσσαλονίκη. |
ΔΑ: Θα μου πείτε πρώτα που γεννηθήκατε και πότε; Έτσι για τα πρακτικά.
Ναι. Γεννήθηκα στη Π. της Αλβανίας το 195... Μετά από το οκτατάξιο δημοτικού, έχουμε γυμνάσιο και λύκειο μαζί τέσσερα άλλα χρόνια και μετά από εκεί πήγα στο πανεπιστήμιο των Τιράνων για να σπουδάσω οικονομικά, γενικά οικονομικά και χρηματοοικονομικά που στα Αγγλικά το γράφουν finance. Ε ..., τελείωσα, ήμουνα, ε, δηλαδή παρόλο που ερχόμουν από μια οικογένεια έτσι ε, η μητέρα μου ήταν δασκάλα και ο πατέρας μου ήτανε γιατρός εκεί πέρα ε, μέσα στο σπίτι δεν υποφέραμε οικονομικά αλλά γενικά έξω από το σπίτι κάναμε μια ζωή έτσι πολύ κλειστή γιατί ήτανε, δεν, δεν πλησιάσαμε καμιά φορά στον κομμουνισμό αλλά ήτανε αυτό, αυτό το στάδιο δηλαδή από το ε..., από το να πούμε το, το...., πριν μπούμε στον κομμουνισμό που δεν, ούτε, ούτε καν, ούτε μπορούνε, μπορούμε να φανταστούμε δηλαδή που περάσαμε στον κομμουνισμό, είναι οι αρχές σοσιαλισμό, να πούμε. Ε, ήτανε κλειστά τα σύνορα, ήτανε δηλαδή, δε μπορούσες ε, να, να πεις ε, σε κάποιον φίλο ή συγγενή έξω από το σπίτι δηλαδή, δε μπορούσες να, μόνο σε κρυφό περιβάλλον μπορούσες να πεις ε, που λείπανε τα πάντα στην Αλβανία και δεν υπάρχει, δεν είναι καλή ζωή, έτσι. Ε, αναγκάστηκα να 'ρθώ στην Ελλάδα, γιατί σαν Έλληνες της Αλβανίας εκεί πέρα δεν είχαμε ζωή, δηλαδή το καθεστώς ε, τους Έλληνες τους μισούσανε οι, ο κόσμος έξω αλλά και το καθεστώς ε, δεν τα πήγαινε καλά με τους Έλληνες και...μέχρι την περίοδο δηλαδή την περίοδο που ήτανε ο Έμπερ Χότζας ο οποίος ε, σε, σε σχέση με τη θρησκεία που είναι άλλο έτσι, δεν τα, δεν τα πήγαινε καλά ούτε, ούτε με τους μουσουλμάνους της Αλβανίας αλλά ούτε με τους χριστιανούς ορθόδοξους της Αλβανίας και από εκεί δηλαδή ε, για να σας δώσω να καταλάβετε ε, χάλασε και τις εκκλησίες αλλά και τα τζαμί γιατί είχανε.
ΔΑ: Ναι.
Παρόλο που ήτανε και αυτός γιος του Χότζα, δηλαδή ο πατέρας του ήτανε ο Χότζας ε, σε τέτοιο, σε βαθμό δηλαδή όπως είναι οι παπάδες οι δικοί μας, ε, ήτανε ο Χότζας, τα χάλασε όλα. Ε, βγάλοντας από τη δουλεία, αναγκάστηκα να 'ρθώ στην Ελλάδα.
ΔΑ: Ήσασταν...
Γυναίκα μετανάστρια.
ΔΑ: Ναι.
Ε...
ΔΑ: Μεγάλη οικογένεια ήσασταν;
Όχι, ήμασταν τρία παιδιά και ο πατέρας και η μητέρα. Πέντε αλλά είχαμε και τη γιαγιά στο σπίτι, η οποία δεν ήξερε ούτε λέξη αλβανική, μιλούσε μόνο ελληνικά. Και δε μπορούσε να συνεννοηθεί, ήταν η γυναίκα του σπιτιού ε, έραβε και ήτανε μοδίστρα και η άλλη γιαγιά, δηλαδή η μαμά της μητέρας μου και αυτή πάλι δεν ήξερε ούτε, ούτε μια λέξη αλβανική, μόνο ήξερε να πει ψωμί, νερό.
ΔΑ: Τα βασικά, ας πούμε.
Μόνο αυτά. Και αυτά δυσκολευόταν πάρα πολύ. Όταν ήθελε να πει ε, ψωμί ε, και να, για να πει τυρί, έλεγε το ψωμί στα αλβανικά και το τυρί το έλεγε στα ελληνικά, το έλεγε τυρί και τα παιδιά από το σχολείο την κορόιδευαν, ε γιαγιά Όλγα λέγανε, για πες μας λίγο τυρί, τυρί, τυρί, ψωμί και τυρί, ψωμί και τυρί. Ε, η ζωή εκεί πέρα τώρα.
ΔΑ: Στο σχολείο πως ήταν;
Ε, στο σχολείο ήταν κανονικά. Δηλαδή ξεκινούσαν τα μικρά τα παιδιά, μιλάμε τώρα από το '60 και στο εξής, γιατί εγώ είμαι το '59, τα μικρά τα παιδιά ε, υπήρχε πολύ φτώχια γιατί και, και στο πιο πέρα δηλαδή, όπως μεγάλωσα, θα σου πω, ζούσαμε καλά επειδή είχαν, είχαν ένα μισθό καλό οι γονείς μου, αλλά έξω στα μαγαζιά και γενικά στην κοινωνική ζωή ήταν πολύ δύσκολα γιατί δεν ήτανε, δεν είχανε ούτε να φάνε ε, οι γεωργοί σπέρνανε ε, ήταν όλα κρατικά δηλαδή και σπέρνανε τουλάχιστον να, να εξασφαλίσουν μόνο το ψωμί από το σιτάρι και έτσι...
.....
ΔΑ: Στο σχολείο δεν μου είπατε.
Στο σχολείο θα σας πω τώρα. Ε, από την πρώτη δημοτικού ε, θα σας πω δηλαδή όπως ήτανε ε, όπως ήτανε τα πράγματα για τους συμμαθητές μου και όπως ήτ..., για μένα ήτανε διαφορετικά τα πράγματα. Οι γονείς μου μπορούσαν να εξασφαλίσουν μια τσάντα και ξεκίνησα την πρώτη δημοτικού να μου ράβει η γιαγιά τσάντα στη ραπτομηχανή μέσα στο σπίτι αλλά δε μπορούσα ε, με εκείνη την τσάντα ε, δε θυμάμαι έτσι πολύ καλά, αλλά μπορεί να πήγα ένα μήνα στο σχολείο και κατευθείαν να αγοράσανε οι δικοί μου καλή τσάντα, δερμάτινη δηλαδή, τσάντα σχολείου. Όπως έχουν τώρα τα παιδιά του δημοτικού εδώ πέρα, όχι έτσι σε τέτοια μορφή
ΔΑ: Ε, ναι.
Σαν καροτσάκι, με ρόδες και τέτοια αλλά τσάντα με το χερούλι. Ε, τα βιβλία, είχε βιβλία αλλά ήτανε λιγοστά και ε, όταν χαλούσε ένα βιβλίο δε μπορούσες να εξασφαλίσεις κάποιο άλλο γιατί
ΔΑ: Τα αγοράζατε αυτά ή σας τα δίνανε; Σας τα δίνανε.
Τα έδινε το σχολείο αλλά ε, τσάντες, βιβλία και τετράδια. Η μητέρα μου που, θα σου πω τώρα γενικά.
ΔΑ: Ναι, ναι.
Εκτός από εμένα που έχω μεγαλώσει έτσι λίγο καλύτερα από τα άλλα τα παιδιά, σας είπα που ο μπαμπάς μου ήτανε γιατρός και η μαμά δασκάλα. Αλλά τα άλλα τα παιδιά είχανε τσάντα ε, ραμμένη ε, υφασματένια δηλαδή, τη ράβανε οι γυναίκες μέσα στο σπίτι και το παιδί έβαλε, έβαζε τα βιβλία και της κάνανε και ένα λουρί και το βάζανε στον ώμο και πήγαινε στο σχολείο. Από τετράδια, όποιος δε μπορούσε να εξασφαλίσει, η μαμά μου, που ήτανε δασκάλα, μπορούσε από τα δικά μας τα τετράδια ή από εκείνο το ποσό το τετράδιο που έπαιρνε σα δασκάλα για την τάξη της να δώσει σε κάποιο παιδί που δε μπορούσε να, έτσι. Γράφανε εκεί πέρα, τελείωσε το ε, το δημοτικό ε, γυμνάσιο και λύκειο ήτανε τέσσερα χρόνια και πάλι είχε βιβλία αλλά τα βιβλία σας είπα, ήτανε ε, δεν είχε βιβλίο δηλαδή ε, δεν είχε πολλά βιβλία. Εκτυπωνόταν αυτά τα βιβλία στην πρωτεύουσα της Αλβανίας, στα Τίρανα, και εκείνα τα λιγοστά τα βιβλία, δε μπορούσες δηλαδή αν σου χαλάσει, αν σου
ΔΑ: Να βρεις άλλο.
Ναι. Αν σου σχιζότανε το βιβλίο ή αν το έχανε το, κάποιο παιδί, έμενε χωρίς βιβλίο και δεν υπήρχε άλλο βιβλίο. Ή αν μπορούσε με τη δασκάλα να, η δασκάλα όταν έπρεπε στο σπίτι να έχει το βιβλίο της για να κάνει την προετοιμασία για την άλλη την ημέρα, έδινε το βιβλίο σε αυτό το παιδί που το είχε χάσει. Αλλά το, εκείνο το παιδί το τιμωρούσανε. Δηλαδή είχε τιμωρία αν θα έχανε το βιβλίο και τα βιβλία
....
Και σε γυμνάσιο και σε λύκειο ήτανε πάρα πολύ δύσκολα να πάει το κάθε παιδί. Τα παιδιά τα οποία δε διαβάζανε, ήτανε κακοί ξέρω γω, δεν πηγαίνανε γυμνάσιο και λύκειο και πιο πολύ δηλαδή ε, ήτανε ε, με ε, η περισσότερη Αλβανία ήτανε μέχρι το οκτά..., οκτάτα..., το οκτατάξιο.
ΔΑ: Το δημοτικό, ας πούμε.
Και όταν ήτανε κορίτσι ακόμα πιο χειρότερα γιατί η ε, η οικογένεια έβλεπε που το κορίτσι δε μπορούσε να προχωρήσει στο σχολείο λόγω οικονομικών προβλημάτων, λόγω ε, η οικογένεια, η μάνα και ο πατέρας τόσο καταλάβαιναν ε, δηλαδή δεν, δεν δίνανε σημασία στη μόρφωση του παιδιού, δεν το πήγαιναν το παιδί στο σχολείο.
ΔΑ: Επειδή ήταν κορίτσι;
Ναι. Δε το πήγαιναν το παιδί στο σχολείο και το βάζανε να δουλέψει και ε, όταν ερχότανε δέκα..., δεκαέξι, δεκαεφτά χρονών, έπρεπε εκεί το κορίτσι να παντρευτεί. Αν ε, εγώ ε, παντρεύτηκα εικοσιτρία, εικοσιτριών χρονών ε, επειδή ήμουνα στο σχολείο, αλλά ε, σε ε, χώρες(;), εκείνα τα παιδιά που τελείωναν, τα κορίτσια που τελείωναν τα ε, το δημοτικό και δεν προχωρούσανε στο γυμνάσιο και στο λύκειο ε, σε δεκαέξι, δεκαεφτά χρονών το πολύ, πολύ την έβρισκες παντρεμένη και με παιδί.
ΔΑ: Γενικά οι σχέσεις πως ήταν, ας πούμε τα νέα κορίτσια με τα νέα αγόρια; Επιτρεπόταν ή έπρεπε ε, αυτός που, όπως ήταν παλιά, που άγγιξε την κόρη μου, θα την παντρευτεί;
Ναι, είναι ε, και αυτό είναι ε, ήτανε ένα μεγάλο πρόβλημα γιατί ε, επί αυτό το καθεστώς, του Χότζα, ε, εκτός από ε, από το κακό που έκανε στην Αλβανία σαν ε, σαν χώρα που ήτανε κλειστή, είχε και αυτό, το άλλο, που το κορίτσι δεν πρέπει να μιλήσει με το αγόρια ε, αυτό ήτανε μόνο μέχρι το δημοτικό και ε, στο γυμνάσιο λίγο πιο καλά τα πράγματα γιατί ήτανε οι τάξεις στο γυμνάσιο, γυμνάσιο και λύκειο μαζί.
ΔΑ: Ήτανε αγόρια, κορίτσια μαζί;
Τέσσερα χρόνια το γυμνάσιο και το λύκειο, οχτάχρονο το δημοτικό και τέσσερα χρόνια γυμνάσιο και λύκειο μαζί. Ε, τα αγόρια με τα, με κορίτσια, στην τάξη ήταν και αγόρια και κορίτσια. Βγαίνανε στο διάλειμμα μαζί, μιλούσανε μαζί αλλά έξω από το σχολείο δεν έπρεπε να μιλήσεις με κανένα αγόρι.
ΔΑ: Δηλαδή δε κάνατε παρέες αγόρια, κορίτσια μαζί;
Όχι. Για να βγει ελεύθερα δηλαδή το κορίτσι και να πάει να συναντήσει ένα αγόρι έξω ή ε, δυο, τρία κορίτσια με δυο, τρία αγόρια, απαγορεύεται.
ΔΑ: Όχι.
Ήτανε ντροπή δηλαδή, γιατί το κορίτσι έβγαινε από την πόρτα και ε, δεν έπρεπε να ε, ,έτσι να μιλήσει με αγόρια. Εκείνο το κορίτσι ε, όλοι γύρω, γύρω θα λέγανε δεν είναι καλό κορίτσι.
ΔΑ: Ναι. Η έκτρωση και αυτά, δεν επιτρεπόταν, δεν ήταν νόμιμη;
Όχι.
ΔΑ: Όχι ε;
Όχι, σε καμία περίπτωση γιατί, εφόσον δε, δε μπορούσε να κάνει ελεύθερα, ελεύθερα φιλία ένα κορίτσι με ένα αγόρι ε, ακόμα πιο πολύ ε, φτάνανε μέχρι εκεί πέρα που διώχνανε το κορίτσι από το σπίτι, αν, να πούμε, ήταν έγκυος, το διώχνανε από το σπίτι. Και εκείνο το κορίτσι έπαιρνε κακό όνομα.
ΔΑ: Ναι.
Στην κοινωνία. Και κανένα δε, κανένας δε το δεχότανε, κανένας δε το μιλούσε. Ήτανε κορίτσι που είχε ξεφύγει από τα
ΔΑ: Το σωστό.
....
ΔΑ: Αλλά γενικά το κράτος για τις μητέρες και όλα αυτά φρόντιζε, είχε κάποια... Τις μητέρες τις παντρεμένες.
Α. Ε, για τις μητέρες τις παντρεμένες είχε παιδικοί σταθμοί που η μητέρα μπορούσε να πάει το παιδί εκεί πέρα ε, αλλά βάζανε εκεί στα, στους παιδικούς σταθμούς πολύ λίγα παιδιά γιατί έπρεπε τα παιδιά να ήτανε, σας λέω ήτανε πολύ σκληρός ο καθεστώς, ήτανε πάρα πολύ σκληρά, τα παιδιά που έπρεπε να πάει κάποια μητέρα εκεί πέρα στο παιδικό σταθμό, ήτανε τα, τα πιο διαλεγμένα παιδιά, τα οποία δεν είχανε αρρώστιες ε, γιατί τα εξέταζε ο γιατρός, ο γιατρός εξέταζε όλα τα παιδιά δηλαδή από την ε, την ημερομηνία, την ημερομηνία που γεννιότανε το παιδί, τα εξέταζε, αλλά σε παιδικό σταθμό έπρεπε να πάνε αυτά τα παιδιά τα οποία ήτανε από καθαρές μητέρες ε, τα παιδιά που δεν είχανε αρρώστιες, γιατί ήτανε ομαδικό το θέμα, το, το τέτοιο, το παιδικό σταθμό και δεν έπρεπε, δεν ήθελαν να κολλήσουν ο ένας τον άλλο και όλο το παιδικό σταθμό, να πούμε, να βγει αυτή η αρρώστια στην κοινωνία. Υπήρχε αρρώστιες στην Αλβανία τα οποία..., τα φάρμακα ερχότανε από το εξωτερικό όλα τα φάρμακα από τα εξωτερικά, ακόμα και από γάζες και σύριγγες και ξέρω γω τι ερχότανε από εκεί αλλά ήτανε ε, περνούσανε από αυστηρό έλεγχο, δηλαδή αν θα το έπαιρνε, θα το, θα έπαιρνα εγώ κάποιο, κάποιο φάρμακο να ξέρανε σε ποιο παιδί το έδωσα και τι, για ποια χρήση, για ποια αρρώστια να πούμε. Ήτανε πολύ αυστηρά τα πράγματα, πάρα πολύ αυστηρά, για αυτό και ..., ήτανε μια ζωή δηλαδή πολύ δύσκολη γενικά, πάρα πολύ δύσκολή γενικά.
ΔΑ: Δηλαδή αυτά τα παιδιά που τα παίρνανε στον παιδικό σταθμό, ας πούμε, δεν παίρνανε όλα τα παιδάκια;
Όχι.
ΔΑ: Από όλες τις γυναίκες που εργαζόταν και είχαν παιδιά παίρνανε ένα μέρος μόνο;
Παίρνανε αυτά τα παιδιά τα οποία ήτανε ε, καλά ε, στην υγεία τους ε, παίρνανε παιδιά τα οποία ε,
ΔΑ: Δηλαδή, ας πούμε...
Είχανε δηλαδή ε, οι..., επέτρεπε η οικονομική κατάσταση της οικογένειας να πάει το παιδί εκεί πέρα γιατί έπρεπε
ΔΑ: Πληρώνανε σε αυτά;
Πληρώνανε αλλά πολύ λίγο
....
ΔΑ: Οι γυναίκες δηλαδή δούλευαν σε εργοστάσια κυρίως;
Ναι, ναι. Στην Αυλώνα ε, σε εργοστάσιο που έκανε τις λάμπες, ήτανε ένα, αυτό ήτανε κινέζικο εργοστάσιο, επειδή η Αλβανία είχε σχέσεις με την Κίνα τότε. Ε, μέσα στην Αυλώνα ήτανε το εργοστάσιο που έτσι έκανε τις λάμπες, ήτανε όλες γυναίκες. Γιατί ήτανε λεπτομερώς τα τέτοια, το σύρμα της λάμπας πως περνάει ε, και πως έρχεται το μηχάνημα και φέρνει το γυαλί έτσι ζεστό και το βάζει επάνω, το κολλάει με το, με το μεταλλικό στοιχείο να δουλέψει η λάμπα. Εκεί δουλεύανε, επειδή ήτανε γυναικεία δουλειά, δουλεύανε γυναίκες. Πάλι στο άλλο το εργοστάσιο που ε, έβγαζε σαπούνια ε, δουλεύανε γυναίκες. Το μόνο εργοστάσιο που ήτανε πάλι μέσα στην Αυλώνα που δουλεύανε και γυναίκες και άντρες, ήτανε ε, ένα γερμανικό εργοστάσιο, το Ernest Stellman, ένας γερμανός δηλαδή, είχε το όνομα ενός γερμανού, το είχανε σαν ήρωα στο Γερμανία, ήτανε και γυναίκες και άντρες γιατί έπρεπε το ψάρι να βγει από το, τη θάλασσα και να μπει μέσα σε κουτάκια κονσέρβας ε, να, να γίνουν οι κονσέρβες και δουλεύανε και οι άντρες και οι γυναίκες, γιατί είχε σχέση με (;).
ΔΑ: Αλλού που δουλεύανε;
Στη γεωργία μετά δουλεύανε γυναίκες αλλά όταν ε, ήταν πάρα πολύ δύσκολη η δουλειά για τις γυναίκες γιατί ε, δουλεύανε όλη την ημέρα στον ήλιο, σκάβανε και φυτεύανε και ε, ήτανε και το μεροκάματο ήτανε πάρα πολύ χαμηλό και όταν, αυτό το λέω δηλαδή ε, γιατί στα αυτά τα εργοστάσια μέσα στην Αυλώνα έβγαζα τα λογιστικά εγώ, δηλαδή έκανα ισολογισμό που λέγεται, το έκανα εγώ και ξέρω ε, από κοντά πως δουλεύανε. Στα χωριά, μόνο όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο που είχα δει και τι γίνεται και ένα μέρος ε, γιατί έπρεπε να συμπληρώσεις το βάρος των λογιστικών, ένα μέρος από τη γεωργία, μου το δώσανε για να βγάλω τα λογιστικά. Και όταν έκανα το μισθολόγιο ξέρω που δούλευε η γυναίκα όλη την ημέρα και έπαιρνε πάρα πολύ λίγα χρήματα, δηλαδή ε, μπορούσε να πάρει το μηνιάτικο μέχρι και δεκαπέντε, είκοσι χιλιάδες δραχμές. Δηλαδή να έπαιρνε τριάντα ευρώ το μήνα, να πω, τώρα με το ευρώ. Και όταν, και πάλι άλλη δυσκολία, οι πιο πολλές ημέρες ε, οι χειμωνιάτικες ημέρες ήτανε βροχερές και έπρεπε από το μεροκάματο να έπαιρνε πενήντα τοις εκατό, δηλαδή πληρωνότανε το μεροκάματο όταν ήτανε ο καιρός έτσι με βροχή και δε μπορούσε, γιατί σε βροχή δε μπορεί να κάτσει μέσα στον κάμπο η γυναίκα να δουλέψει και έπαιρνε πενήντα τοις εκατό, δηλαδή πληρωνότανε από το κράτος σχεδόν χωρίς να δουλέψει. Καθότανε στο σπίτι και πληρωνότανε. Εκείνος ο καθεστώς ε, είχε και τα καλά του αλλά είχε και αυτά τα, που ο άνθρωπος δε μπορούσε να εκφραστεί ελευθέρα και προπαντός η γυναίκα όταν υπέφερε και από τον άντρα μέσα στο σπίτι δε μπορούσε να ανοίξει το στόμα γιατί υπήρχε βία, υπήρχε πάρα πολλή βία. Άσε που, εκτός από τη βία που υπήρχε, δε μπορούσε και να, να ε, έπρεπε εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο η γυναίκα να είναι όρθια, δηλαδή να φροντίσει τα παιδιά το πρωί ε, να, να, και είχανε και κάτι άλλο που ε, σε σχέση με τον πεθερό και τη πεθερά, η γυναίκα πρέπει να ήτανε ό,τι έλεγε ο πεθερός ήτανε.
ΔΑ: Τι ήθελα να ρωτήσω. Γενικά πάντως ε, έτσι σε θέσεις όπως εσείς που ήσασταν λογίστρια, είχε γυναίκες, εργαζόταν.
Ναι, ναι. Είχε γυναίκες ε, που ήτανε ε,
ΔΑ: Που είχαν τελειώσει το πανεπιστήμιο
Που είχαν τελειώσει το Πανεπιστήμιο σε αυτά τα κλάδη. Πολιτικός μηχανικός ε, engineering που λέγεται, ε, έτσι ηλεκτρονικός, γυναίκα, γιατρός, γυναίκα, οικονομολόγος, σαν και εγώ, γυναίκα ε, είχε εκπαιδευτικούς γυναίκες ...
ΔΑ: Δηλαδή σπουδάζανε οι γυναίκες.
Και ακόμα, ακόμα και, και πάνω στην κυβέρνηση είχε και υπουργίνες, γυναίκες.
....
ΔΑ: Τι καλά θα λέγατε ότι είχε γενικά το καθεστώς του Χότζα. Τι καλά είχε για τους ανθρώπους;
Τι καλά είχε. Εκτός από τα σύνορα που ήτανε κλειστά, που αν είχες ε, στην Ευρώπη κάποιον αδερφό δεν μπορούσες, ήσουνα ζωντανή και χωρισμένη, ζωντανή και πεταμένη. Ε, τα σύνορα ήτανε κλειστά, προπαγάνδα, δεν έπρεπε να μιλήσεις που λείπει το τυρί να πούμε στο μαγαζί, ε, δεν πρέπει, δεν έπρεπε να μιλήσεις, να πεις λείπει κάποιο ύφασμα για να κάνουμε, να πάρουμε, δεν έχει παλτό στο μαγαζί, δεν έχει αυτά, δεν έχει εκείνο, δεν έχει το άλλο. Ε, το ψωμί δεν είναι καλό και ξέρω γω τι γιατί από εκεί σε βάζανε σε ένα, σε ένα άρθρο του νόμου και σε βάζανε και ακόμη και στη φυλακή. Και ένας λόγος παραπάνω αν ήσουνα Έλληνας δε μπορούσες να μιλήσεις γιατί είχες εκείνη τη στάμπα, την είχες όλη τη ζωή, που ήσουνα Έλληνας. Ε, άλλο, τι κακό είχε. Τα σύνορα και η προπαγάνδα ήτανε το τέτοιο, αλλά τα καλά που είχε ήτανε, ήτανε που ο κόσμος ήτανε, δηλαδή δούλευαν πάρα πολύ, δουλεύανε πάρα πολύ ...
