Ποσοτικές Μέθοδοι στην Ιστορία: Οι εβραϊκές κοινότητες της Θεσσαλίας

χειμερινό εξάμηνο 2016-2017

Περιγραφή

Το μάθημα αυτό εξετάζει την ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων της Ελλάδας από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι και τη λήξη του Α΄Π.Π. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, στις λιγότερο γνωστές, κοινότητες των Εβραίων της Θεσσαλίας, πριν και μετά την προσάρτηση της τελευταίας στο ελληνικό κράτος. Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές με ποσοτικές πηγές και ερωτήματα που αφορούν τον θεσσαλικό εβραϊκό πληθυσμό, όπως η συγκρότηση νοικοκυριού, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και οι μετακινήσεις των Εβραίων εντός και εκτός των συνόρων. Θα διερευνήσουμε επιμέρους θέματα, όπως: οι "αποστάσεις" αλλά και οι συνεργασίες των εβραϊκών κοινοτήτων με το χριστιανικό και μουσουλμανικό πληθυσμό, η συγκρότηση των σχολείων της Alliance Israélite Universelle στη Θεσσαλία, καθώς και τη θέση των θεσσαλών Εβραίων μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης.

Θεματικοί άξονες μαθήματος
  1. Ανίχνευση των σημαντικότερων εβραϊκών κοινοτήτων στην Ευρώπη και την Ελλάδα τον 19ο αιώνα. Πηγές, αρχεία, σύσταση σχολείων Alliance Israélite Universelle. Η χρησιμότητα του αρχείου της AIU στη δημογραφική ανάλυση
  2. Οι εβραϊκές κοινότητες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πληθυσμός, δομή και λειτουργία
  3. Ο χώρος της Θεσσαλίας και οι εβραϊκές της κοινότητες πριν την προσάρτηση. Ποιοι, πόσοι, που, επαγγελματική ενασχόληση. Διάκριση των port Jews (Βόλου) από τους άλλους Θεσσαλούς Εβραίους
  4. Αφομοίωση και διάκριση: Οι Εβραίοι της Θεσσαλίας μετά την προσάρτηση
  5. Σύνθεση και ανάλυση των εβραϊκών νοικοκυριών (τέλη 19ου αι-αρχές 20ου). Σύγκριση με τα νοικοκυριά του μουσουλμανικού και ορθόδοξου πληθυσμού. Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του εβραϊκού πληθυσμού της Θεσσαλίας: γεννητικότητα, γαμηλιότητα, θνησιμότητα
  6. Ο αντισημιτισμός στην Ευρώπη και την Ελλάδα
  7. Διακοινοτική συνύπαρξη και "απόσταση": η συκοφαντία του αίματος στο χώρο της Θεσσαλίας μέχρι και τον Μεσοπόλεμο
  8. Διακοινοτικές σχέσεις συνεργασίας, συμμετοχή σε δημοτικά αξιώματα, φιλανθρωπία, αναφορά στους Μωρίς Κοφφίνα και Μωϋσή Πέσαχ (Βόλος), Ισαάκ Σιακκή (Λάρισα), Ιακ. Σίδης (Τρίκαλα)
  9. Ζητήματα μετανάστευσης, κινητικότητας, η έλξη της Θεσσαλονίκης
  10. Η Θεσσαλονίκη των Εβραίων
  11. Οι Εβραίοι στη λογοτεχνία: αναπαραστάσεις, στερεότυπα
  12. Όταν οι αριθμοί μιλούν: η πληθυσμιακή συρρίκνωση και το δημογραφικό σοκ της απώλειας των Εβραίων της Ελλάδας κατά τον Β' Π.Π.
  13. Γνωριμία με την Εβραϊκή κοινότητα Βόλου: Επίσκεψη των φοιτητών/τριών στο Εβραϊκό νεκροταφείο και την εβραϊκή Συναγωγή του Βόλου