Στράτος Δορδανάς (Αριστοτέλειο Παν. Θεσσαλονίκης)
Τα μνημεία της κατοχικής μνήμης:κατασκευές, καταστροφές και «υιοθεσίες»

Παρουσιάζονται τα μνημεία που ανεγέρθησαν μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στη Μακεδονία, εις μνήμη των εκτελεσθέντων από τα γερμανικά στρατεύματα ή ακόμα και από τον ΕΛΑΣ, με σκοπό να συνδέσουν την παρουσία τους με γεγονότα της κατοχικής περιόδου και των πρώτων μηνών της απελευθέρωσης. Μέσα από μία επιτόπια παρακολούθηση της ιστορίας τους επιχειρείται να παρουσιαστεί και να ερμηνευτεί συνολικά η λογική της επιλογής του τόπου και του χρόνου κατασκευής τους, καθώς και ο αντίστοιχος "εμπλουτισμός" τους με νεκρούς που δεν "ανήκουν" στο πλαίσιο της δεδομένης ιστορικής μνήμης. Ταυτόχρονα, η ανακοίνωση θα εστιάσει στη διαμάχη για τους μνημονικούς τόπους, διαμάχη για την απόκτηση του δικαιώματος στη μνήμη και ταυτόχρονα στη διαχείριση της ιστορίας. Όχι αποκομμένο από το πλαίσιο αυτό βρίσκονται και οι καταστροφές και οι "υιοθεσίες" μνημείων. Με άλλα λόγια, οι μνημονικοί τόποι, οι στενά συνδεδεμένοι με την Κατοχή και την επακόλουθη περίοδο, φέρουν επάνω τους το αποτύπωμα του παρελθόντος, αναπαράγοντας στην κοινότητα την ιστορική μνήμη, αλλά ταυτόχρονα και το αποτύπωμα ενός οικείου και αποδεκτού παρελθόντος μόνο για ένα κομμάτι της κοινότητας αυτής. Γι΄ αυτό άλλωστε το λόγο η κατασκευή της μνήμης και η αναγραφή της στη συλλογική αφήγηση, μέσω των μνημείων, πάντα θα συνοδεύεται είτε από την απόπειρα καταστροφής τους είτε από αυτήν της "υιοθεσίας" τους.

© 2004: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας