Γεωργία Κρέτση (Παν. Βερολίνου)
Μνημειακές αναπαραστάσεις στη μετασοσιαλιστική Αλβανία
Γύρω από το παράδειγμα ενός μνημείου σε χωριό της νοτιοαλβανικής μεθορίου, που αφιερώνεται στο "μαρτύριο των Αλβανών της Τσαμουριάς από τη γενοκτονία του ελληνικού σωβινισμού" προσεγγίζονται κάποιες πτυχές μνημειακής δραστηριότητας. Παρουσιάζεται η πορεία της - μάλλον απρόβλεπτης - για τους ντόπιους κατασκευής του μνημείου στη μετασοσιαλιστική περίοδο, τις αντιδράσεις που προκάλεσε και τη σταδιακή στροφή της πρόσληψης του μνημείου αυτού από την εντόπια κοινωνία, που παρατηρήθηκε μεταξύ 1998 και 2001. Σταχυολογούνται στοιχεία και από ένα άλλο μέσο διάδοσης ιστορικών μηνυμάτων, τα graffitis που έχουν ζωγραφιστεί σε τοίχους και πυροβολεία της περιοχής τα τελευταία χρόνια. Κάποια από αυτά, όπως και το μνημείο, αναφέρονται στο ζήτημα των Τσάμηδων, διεκδικούν δηλ. ειρηνική ή ένοπλη απόδοση δικαιοσύνης και αποτροπή της λήθης του ιστορικού γεγονότος της εκδίωξης των Αλβανών Τσάμηδων από την Ελλάδα. Χρίζουν δε μιας πιο σύνθετης ιστορικής και ανθρωπολογικής ερμηνείας, προκειμένου να κατανοηθεί η κοινωνική σημασία που έχουν σήμερα. Το συγκεκριμένο αφήγημα ("μαρτύριο", "γενοκτονία" κτλ.) που διαμεσολαβείται στις μνημονικές αναπαραστάσεις εμπεριέχει μια δυναμική πολιτική αξία για το παρόν. Αυτή προκύπτει τόσο από τη (μη) χρήση του εν λόγω αφηγήματος κατά το σοσιαλιστικό παρελθόν όσο και από τις σύγχρονες, δραματικές, αναφορές του στη γείτονα χώρα Ελλάδα ως χώρα υποδοχής μεταναστών/ριών και ως οικονομικής ή ιδεολογικής γέφυρας με την Ευρώπη.