Φύλο και Μετανάστευση
Μορφές κινητικότητας και πολιτικής συγκρότησης
Εισαγωγή |
Ύλη του μαθήματος |
Εργασίες |
Σοφία Παπακωνσταντίνου
Φύλο, μετανάστευση και παγκοσμιοποίηση.
Εισαγωγή
Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο σύμφυτο με την ιστορία την ίδια. Πρόκειται για κάθε μόνιμη ή προσωρινή μετακίνηση ατόμων ή ομάδων, από ένα τόπο σε άλλο. Ο όρος μετανάστης είναι ένας σύγχρονος όρος, ο οποίος απέκτησε πολιτική ιδιότητα στις αρχές του εικοστού αιώνα. Η εμπειρία της μετανάστευσης δεν είναι ίδια σε όλες τις ιστορικές περιόδους, καθώς αποκτά, σε κάθε περίοδο, συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία την διαφοροποιούν. Οι παράγοντες που μπορούν να αναγκάσουν ένα άτομο να φύγει από τον τόπο του μπορεί να είναι οικονομικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί. Στον εικοστό αιώνα οι λόγοι μετανάστευσης ήταν κυρίως οικονομικοί.
Υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις για να μπορέσει κάποιος να μεταναστεύσει. Ο οικονομικός παράγοντας είναι πολύ σημαντικός, καθώς η ύπαρξη των απαραίτητων οικονομικών μέσων είναι αυτή που πρωτίστως θα ανοίξει το δρόμο σε κάποιον για να ταξιδέψει σε μία χώρα του εξωτερικού, όπως και για την διευθέτηση της εκεί παραμονής του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε πως οι άνθρωποι που μεταναστεύουν, στην πλειοψηφία τους, δεν είναι οι απολύτως φτωχοί. Επιπλέον, η τεχνογνωσία της μετανάστευσης είναι εξίσου απαραίτητη. Η γνωριμία δηλαδή με ανθρώπους, οι οποίοι είναι οι ίδιοι μετανάστες, είτε γνωρίζουν κάποιες πληροφορίες που θα βοηθήσουν τους μελλοντικούς μετανάστες Χ πρόκειται για ένα ατελές δίκτυο μετανάστευσης.
Η μετανάστευση παίζει σημαντικό ρόλο για τις οικονομίες των χωρών αποστολής, καθώς τα εμβάσματα που έρχονται στη χώρα από τους μετανάστες αποτελούν μεγάλο μέρος του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος. Παρατηρούμε ότι σε χώρες όπως η Τζαμάικα, τα εμβάσματα αποτελούν το δέκα τις εκατό των εσόδων της χώρας, ενώ συχνά το ποσό του εμβάσματος είναι υψηλότερο και από την οικονομική βοήθεια που λαμβάνουν οι χώρες από διεθνείς οργανισμούς.
Ένα ιστορικό πρόβλημα αποτελεί η σταδιακή αύξηση των γυναικών που συμμετέχουν στο συνολικό αριθμό των ατόμων που μεταναστεύουν. Έχουμε να κάνουμε με το φαινόμενο της εκθήλυνσης της μετανάστευσης, “feminization of migration”, το οποίο πυκνώνει ολοένα μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης.
Φύλο, μετανάστευση και παγκοσμοιοποίηση
Αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, η οποία οδήγησε σε περαιτέρω κίνηση του πληθυσμού, ήταν η πύκνωση του μεταναστευτικού κινήματος κατά τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια. Στο βιβλίο της, ”the feminization of survivals”, [1] η Saskia Sassen, καταγράφει τις αντι-γεωγραφίες της παγκοσμιοποίησης. Ως αντι-γεωγραφίες, ορίζει «τα διασυνοριακά δίκτυα οικονομικής δραστηριότητας, τα οποία είναι προσοδοφόρα και στηρίζονται στα δίκτυα μετακίνησης των φτωχών του κόσμου». Τα δίκτυα αυτά, αποτελούν τη βάση, πάνω στην οποία αναπτύσσεται η οικονομική δραστηριότητα και η διαμόρφωση τους σχετίζεται με τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που συμβαίνουν στις χώρες αποστολής των ανθρώπων. Οι συνθήκες αυτές, επιπλέον συνδέονται με την αυξημένη παρουσία γυναικών στα δίκτυα, αφού καθορίζουν το φύλο των μεταναστών.
Βασικές αιτίες μετανάστευσης αποτελούν η ανεργία, η έλλειψη δηλαδή εργασίας που να μπορεί να στηρίξει οικονομικά ένα νοικοκυριό, όπως και η συρρίκνωση των παραδοσιακών τομέων παραγωγής. Ένα κράτος, όπου τα έξοδα του είναι μεγαλύτερα από τα έσοδα, παρουσιάζει δημοσιονομικό έλλειμμα και οδηγείται σε χρεοκοπία, από τη στιγμή που δεν μπορεί να πληρώσει το ελάχιστο στους δανειστές του. Αποτέλεσμα της ανικανότητας μιας χώρας να αναπτύξει εσωτερικά την οικονομία της είναι ο εξωτερικός δανεισμός, ο οποίος οδηγεί σε εργατική μετανάστευση. Οι Φιλιππίνες αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα μεταναστευτικής χώρας.
Η Rhacel Salazar Parrenas, στο βιβλίο της “Servants of Globalization: Women, Migration and Domestic Work”, μελετά τις Φιλιππινέζες μετανάστριες οι οποίες άφησαν τις οικογένειές τους πίσω για να εργαστούν ως οικιακές βοηθοί στις εκβιομηχανισμένες χώρες του κόσμου. Επικεντρώνεται συγκεκριμένα στις παράλληλες εμπειρίες των Φιλιππινέζων μεταναστριών, οι οποίες ζουν και εργάζονται στη Ρώμη και το Λος Άντζελες. Η έξοδος των γυναικών από τις Φιλιππίνες και η είσοδός τους στην οικιακή εργασία, σε περισσότερες από εκατόν τριάντα χώρες, αναπαριστά ένα από τα μεγαλύτερα και ευρύτερα κύματα της σύγχρονης γυναικείας μετανάστευσης. Σύμφωνα με μη-κυβερνητικές οργανώσεις στις Φιλιππίνες, ο αριθμός των μεταναστών υπολογίζεται στα 6,5 εκατομμύρια από τα οποία πάνω από το μισό είναι γυναίκες. Η πλειοψηφία αυτών απασχολούνται ως οικιακοί βοηθοί: ασχολούνται δηλαδή με τη φύλαξη εξαρτημένων ατόμων (ηλικιωμένοι, παιδιά), είτε με το καθάρισμα ιδιωτικών κατοικιών, ενώ στην πλειοψηφία τους, οι γυναίκες αυτές έχουν υψηλή μόρφωση.
Οι λόγοι για τους οποίους κάποιοι αποφασίζουν να μεταναστεύσουν είναι πολλαπλοί και έχουν να κάνουν, κυρίως, με οικονομικά ζητήματα, ζητήματα οικογενειακής βίας, με την άνιση κατανομή της εργασίας στο εσωτερικό της οικογένειας και τις άνισες ευκαιρίες για γυναίκες και άνδρες να βρουν δουλειά στον τόπο τους.
Αποτέλεσμα της μετανάστευσης είναι η δημιουργία νέων μορφών οικογένειας. Ως διεθνική, (transnational family) [2], ορίζεται η οικογένεια της οποίας κάποια από τα κύρια μέλη της ζουν και εργάζονται σε παραπάνω από μία χώρες. Μπορεί δηλαδή, λόχου χάριν, η μητέρα να δουλεύει στη Ρώμη ή στο Λος Άντζελες και ο πατέρας να βρίσκεται πίσω στις Φιλιππίνες μαζί με τα παιδιά. Οι κύριες κατηγορίες διεθνικών οικογενειών που υπάρχουν, είναι είτε ένα ενήλικο μέλος να βρίσκεται σε μία άλλη χώρα, είτε δύο ενήλικα μέλη να ζουν στο εξωτερικό, είτε, τέλος, να μεταναστεύει ένα ενήλικο παιδί. Παρ’ όλα αυτά όμως οι σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας συνεχίζουν να είναι στενές, υπάρχει οικογενειοκρατία και κάθε μέλος εξαρτάται άμεσα από την οικογένεια. Η Rhacel Salazar Parrenas, δίνει κάποια παραδείγματα διεθνικών οικογενειών από τις Φιλιππίνες, όπως η οικογένεια από την οποία τα επτά από τα έντεκα παιδιά της, ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, σε διαφορετική ο καθένας χώρα, αλλά και εκείνη όπου μητέρα και παιδιά είναι μετανάστες [3]. H αλληλεξάρτηση ανάμεσα στα μέλη των διεθνικών οικογενειών φέρει επίσης ως αποτέλεσμα την κυκλοφορία των χρημάτων από διάφορες χώρες προς την πατρίδα, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι οι Φιλιππίνες, όπου συνήθως κατοικούν τα οικονομικά εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας.
Βασικοί παράγοντες που καθορίζουν τη σύσταση της διασποράς των Φιλιππινέζων μεταναστών είναι το φύλο και η τάξη. Το φύλο διαφοροποιεί τη μορφή της εργατικής μετανάστευσης και τις εμπειρίες που αποκτούν άντρες και γυναίκες. Στην περίπτωση των Φιλιππίνων βλέπουμε πως γυναίκες και άνδρες κατευθύνονται προς διαφορετικούς προορισμούς. Οι γυναίκες μεταναστεύουν σε περιοχές όπου υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για εργάτες στην προσφορά υπηρεσιών και τη διασκέδαση. Αντίθετα, οι άνδρες μετανάστες απασχολούνται κυρίως στην βαριά βιομηχανία και τον κατασκευαστικό τομέα. Η πλειοψηφία των ανδρών Φιλιππινέζων βρίσκεται στη Μέση Ανατολή, ενώ οι γυναίκες σε πολύ διαφορετικές κατευθύνσεις. Στις Η.Π.Α., η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, στα 1960, προσέλκυσε μεγάλο αριθμό Φιλιππινέζων νοσοκόμων, ενώ σε πολλές άλλες περιοχές της Ευρώπης, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, οι γυναίκες απασχολούνται σε πιο χαμηλόμισθους τομείς. Επιπλέον, το λαθρεμπόριο γυναικών από τις Φιλιππίνες, οδήγησε στη συγκέντρωσή τους στη βιομηχανία του σεξ.
Το ποσοστό γυναικών που επιθυμούν να δουλέψουν μακριά από τη χώρα τους αυξάνεται συνεχώς. Όμως, από αυτό τον αριθμό, μόνο ένα μικρό ποσοστό επιτυγχάνει τελικά τον στόχο του. Σημαντικό ρόλο στην εκλογή του μεταναστευτικού ρεύματος παίζουν τα δίκτυα μετανάστευσης, τα οικονομικά μέσα, όπως και οι θεσμοί κάθε χώρας, οι σχετικοί με την μετανάστευση. Τα πρακτορεία μετανάστευσης παίζουν το ρόλο του πληροφοριοδότη και παρέχουν, έναντι αμοιβής, την τεχνογνωσία της μετανάστευσης στους μετανάστες. Όμως, δεν είναι εφικτό για όλους να αποκριθούν για βοήθεια στα πρακτορεία μετανάστευσης και παρατηρείται έτσι πως ένα σημαντικό ποσοστό αποφασίζει να περάσει λαθραία σε μια χώρα, να περάσει δηλαδή παράνομα τα σύνορα. Επίσης, πολλοί έρχονται με την ιδιότητα του τουρίστα. Οι άνθρωποι αυτοί, βασίζονται κυρίως σε πληροφορίες που λαμβάνουν από γνωστούς και φίλους, χωρίς να επιδιώκουν τη βοήθεια των πρακτορείων, των οποίων οι αμοιβές συχνά είναι αδρές και συνεχώς αυξάνονται. Όμως, αυτός ο τρόπος μετανάστευσης μετατρέπεται συχνά σε μια βασανιστική εμπειρία. Μία γυναίκα από τις Φιλιππίνες, περιγράφει την εμπειρία της, στην προσπάθειά της να διασχίσει τα σύνορα της Ιταλίας: «Ήταν φρικτό το να έρθω εδώ. Δεν πίστευα πως θα επιζούσα. (…) Περπατούσαμε ανάμεσα στα βουνά, από τις 5:30 το απόγευμα ως τις 4:30 το πρωί, χωρίς να σταματήσουμε. (…) Ήμασταν σαν στρατιώτες. Περπατούσαμε και περπατούσαμε. Ήμουν τόσο κουρασμένη…» [4]. Οι δυσκολίες που έπρεπε να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες ήταν ποικίλες, ενώ συχνά δεν ήταν προετοιμασμένες για αυτές. Στην προσπάθειά τους έρχονταν αντιμέτωπες με φυσικές προκλήσεις και εμπόδια, όπως οι καιρικές συνθήκες, και πολλές φορές δεν επιτύγχαναν τον στόχο τους.
Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας δημιούργησε μεγάλη ζήτηση για Φιλιππινέζες οικιακές βοηθούς, οι οποίες θα παρέχουν χαμηλόμισθη εργασία σε πιο ανεπτυγμένες χώρες. Ένα συχνό φαινόμενο όμως, είναι η απουσία προστατευτικών νόμων για την εργασία τους. Η παράληψη αυτή έχει ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες αυτές να είναι ευπαθείς στην εκμετάλλευση από τους εργοδότες τους, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης και της εξύβρισης, όπως και των πολλών, μη αμειβόμενων, ωρών εργασίας.
Η οικονομία των Φιλιππίνων, βασίζεται σημαντικά στην εξωτερική μετανάστευση, όπως και στα εμβάσματα, τα οποία αποτελούν μεγάλο μέρος του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος της χώρας. Επιπλέον, η οικονομία τους χαρακτηρίζεται ως εξαγωγική. Οι Φιλιππίνες δεν εξάγουν ωστόσο, μόνο εμπορεύματα, αλλά και εργάτες. Όμως, η μετανάστευση δεν έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας, και αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το ειδικευμένο προσωπικό της χώρας, κατευθύνεται έξω από αυτή. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα έχει κέρδος από τη μετανάστευση, καθώς υπολογίζεται ότι χωρίς αυτή, το ποσοστό των ανέργων θα ανερχόταν στο σαράντα τις εκατό [5]. Αυτό το κέρδος, έφερε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας εικονικής αναπαράστασης των φιλιππινέζων μεταναστριών ως τους σημερινούς ήρωες τους έθνους, που έχει ως στόχο να τους προτρέψει να συνεχίσουν τη μετανάστευση.
Κάτι που μοιράζονται όλοι οι Φιλιππινέζοι μετανάστες, είναι η κοινή αίσθηση πως οι Φιλιππίνες είναι το μέρος που πραγματικά ανήκουν, το σπίτι τους. Είναι το μέρος, όπου είναι πραγματικά ελεύθεροι, προστατευμένοι από τις σκληρές συνθήκες εργασίας, αλλά και από το ρατσισμό. «Με το να βρίσκονται στο σπίτι τους δεν είναι πια προϊόντα που πουλήθηκαν από την κυβέρνηση των Φιλιππίνων» [6]. Η λέξη σπίτι έχει γίνει, για τους περισσότερους από αυτούς, συνώνυμη με τις Φιλιππίνες. Παρόλο όμως που αναφέρονται στις Φιλιππίνες ως το «σπίτι» τους, την «πατρίδα» τους, η μετανάστευση έχει δημιουργήσει εξίσου ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα στην οποία ζουν και εργάζονται. «Για εμένα το να γυρίσω σπίτι, είναι συνάμα ευχάριστο και καταθλιπτικό. Ευχάριστο, με την έννοια ότι θα μπορούσα να δω και να ζήσω στην αγαπημένη μου χώρα και να είμαι με την οικογένειά μου ξανά. Καταθλιπτικό, γιατί θα έβλεπα ξανά τη φτώχεια», [7] καταθέτει μία Φιλιππινέζα μετανάστρια. Έτσι δεν είναι περίεργο το γεγονός πως αν και εκφράζουν την επιθυμία τους για αυτό, τελικά δεν αποφασίζουν να επιστρέψουν σπίτι.
Οι κακουχίες που υφίστανται κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, συνιστούν ένα ακόμη λόγο, ο οποίος τους εμποδίζει να επιστρέψουν σπίτι. Οι αγώνες τους για να περάσουν τα σύνορα, τους προτρέπουν να παρατείνουν την παραμονή τους και να αυξήσουν τα κέρδη τους. Από τις συζητήσεις ανάμεσα στους μετανάστες προκύπτει ότι οι ίδιοι, βλέπουν τις χώρες υποδοχής μεταναστών, ως «φιλάνθρωπα» έθνη, που τους παρέχουν ευκαιρίες τις οποίες δεν θα μπορούσαν να έχουν στις Φιλιππίνες, και για αυτό το λόγο πρέπει να είναι ευγνώμονες. Αντίθετα, οι αρνητικές κριτικές για τις Φιλιππίνες αφθονούν. «Γιατί η κυβέρνηση, αντί να στηρίζει τους δικούς μας απόφοιτους κολεγίων και τη νεολαία, και να τους σπρώχνει να αγωνιστούν στη χώρα μας, στην πραγματικότητα τους αφήνει να εγκαταλείψουν τη χώρα; …» [8]. Θεωρούν την εργατική μετανάστευση σαν ένα κύκλο που διαιωνίζεται, απλώς μπαλώνοντας την οικονομία. Επομένως, δεν προβλέπουν ότι κάποτε θα τεθεί ένα τέλος σε αυτή. Επιπλέον, από τη στιγμή που η οικονομική ανάγκη για χαμηλόμισθους εργάτες παραμένει και αυξάνεται συνεχώς, και όσο οι Φιλιππίνες συνεχίζουν να βασίζονται οικονομικά στα εμβάσματα, η μετανάστευση θα συνεχίζεται. «Χωρίς αμφιβολία, η από-εθνικοποίηση των οικονομιών τους κρατά εξόριστους από το σπίτι». [9]
Οι λόγοι που υποκίνησαν το μεγαλύτερο ποσοστό των Φιλιππινέζων να μεταναστεύσουν είναι, ως επί το πλείστον, οικονομικοί. Στις Φιλιππίνες το εβδομήντα, περίπου, τις εκατό του πληθυσμού ζούνε στη φτώχεια [10], καθώς δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Άνδρες και γυναίκες βρίσκουν στη μετανάστευση την, έστω και προσωρινή, λύση για τα προβλήματά τους. Όμως, παρ’ όλα αυτά, η οικονομική μετανάστευση αποκτά διαφορετικές σημασίες για άνδρες και γυναίκες και είναι μία κατάσταση που αντανακλά το ρόλο άνδρα και γυναίκας μέσα στην οικογένεια. Το οικογενειακό μοντέλο που επικρατεί στις Φιλιππίνες είναι αυτό της πατριαρχικής πυρηνικής οικογένειας, όπου οι άνδρες είναι επιφορτισμένοι με το ρόλο να συντηρούν την οικογένεια και οι γυναίκες να εκπληρώνουν το φυσικό τους ρόλο - την μητρότητα - να αναπαράγουν τη ζωή. Επιπλέον, επειδή η δουλειά των γυναικών δεν αποτελεί βασική πηγή εσόδων, αλλά είναι απλώς συμπληρωματική του βασικού εισοδήματος των ανδρών, οι δουλειές των γυναικών εκτιμούνται λιγότερο από αυτές των ανδρών και είναι λιγότερο επικερδείς, ακόμη και αν είναι ακριβώς οι ίδιες. Επίσης, οι γυναίκες έχουν λιγότερες ευκαιρίες για προαγωγή στην αγορά εργασίας από τον άνδρα.
Παρατηρούμε λοιπόν, πως πολλοί μεταναστεύουν για να βοηθήσουν την οικογένεια τους. Όμως, η μετανάστευση δεν στοχεύει πάντα στην ενδυνάμωση των οικογενειακών δεσμών, αλλά πολλές φορές αποτελεί μία στρατηγική η οποία συμβάλει στην απελευθέρωση των γυναικών από το βαρύ φορτίο της οικογένειας. Σε ένα παραδοσιακό Φιλιππινέζικο νοικοκυριό οι κόρες οφείλουν να βοηθήσουν τους γονείς τους στα γηρατειά. Επιπλέον, συχνά, οι γυναίκες βλέπουν τη μετανάστευση σαν ένα τρόπο διαφυγής από ένα σύζυγο που τις προσβάλει, τις υβρίζει ή τις απατά, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι γυναίκες προσπαθούν να δραπετεύσουν από την οικογενειακή βία. Επίσης, κάποιες γυναίκες επιλέγουν τη μετανάστευση σαν ένα τρόπο διαφυγής από έναν αποτυχημένο γάμο, καθώς το διαζύγιο δεν είναι μία νόμιμη επιλογή για τα ζευγάρια στις Φιλιππίνες, ενώ επιπλέον η κοινωνία εξοστρακίζει τις χωρισμένες γυναίκες. Οι Φιλιππινέζες μετανάστριες όμως, όπως αποδεικνύεται τελικά, αφήνουν ένα σύστημα που κάνει διαχωρισμούς ως προς το φύλο, για να περάσουν σε ένα άλλο, αυτό των καπιταλιστικών, εκβιομηχανισμένων χωρών. Και στις χώρες αποστολής, όπως και στις χώρες υποδοχής μεταναστών βρίσκονται αντιμέτωπες με κοινωνίες που έχουν παρόμοιους τρόπους σκέψης, όσον αφορά τη θέση και το ρόλο των φύλων.
Είναι ειρωνικό, όμως το γεγονός, ότι ενώ οι Φιλιππινέζες οικιακοί βοηθοί φροντίζουν τα παιδιά των εργοδοτών τους στα ανεπτυγμένα έθνη όπου ζουν και εργάζονται, τα δικά τους παιδιά δέχονται τη φροντίδα, είτε άλλων μελών της οικογένειας, είτε άλλων οικιακών βοηθών, τις οποίες έχουν προσλάβει στις Φιλιππίνες. Το ατυχές αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι, ότι είναι περισσότερο οικονομικά συμφέρον για μια μητέρα να αφήσει τα παιδιά της στην φροντίδα μιας οικιακής βοηθού, τη στιγμή που η ίδια - και πιθανόν και ο σύζυγός της - δουλεύουν σε μια άλλη χώρα, από το να βρει μια δουλειά στις Φιλιππίνες, η οποία θα της επέτρεπε να συμβάλλει στο μεγάλωμα των παιδιών της. Όπως αναφέρει μία Φιλιππινέζα οικιακή βοηθός, η οποία άφησε τις δύο κόρες της πίσω στις Φιλιππίνες «Εάν σταματούσα (να δουλεύω σαν οικιακή βοηθός στις Η.Π.Α.), ναι, θα ήμασταν μαζί, αλλά δεν θα είχαμε τίποτα. Δεν θα είχαμε ένα σταθερό εισόδημα, και η ζωή θα ήταν σκληρή…Αν ήμασταν μαζί πως θα τα βγάζαμε πέρα;» [11]. Οι συναισθηματικές επιπτώσεις για αυτές τις οικογένειες είναι έντονες. Πολλές Φιλιππινέζες μετανάστριες μπορούν να επισκεφθούν τα παιδιά τους μόλις μια φορά στα πέντε με δέκα χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία στρες και ενοχών για τις μητέρες, όπως επίσης κατάθλιψη και χάσιμο των συναισθηματικών δεσμών με τα παιδιά. Το να φροντίζουν τα παιδιά των αφεντικών τους, αντί για τα δικά τους παιδιά, επιδεινώνει αυτά τα συναισθήματα.
Ο πόνος που αισθάνονται αυτοί οι άνθρωποι και τα προβλήματα με τα οποία βρίσκονται συνήθως αντιμέτωποι, δείχνουν ότι αυτοί δεν είναι απλώς θύματα της παγκοσμιοποίησης, αντίθετα οι ίδιοι διαμορφώνουν τη μοίρα τους, κυρίως εξαιτίας οικονομικών παραγόντων. Αυτό εξηγείται εύκολα από το γεγονός πως αυτές οι γυναίκες βρήκαν αρκετή δύναμη ώστε να αφήσουν την χώρα και τις οικογένειές τους πίσω, ενώ οι ίδιες αναζητούσαν ένα καλύτερο μέλλον.
Επίλογος
Η σταδιακή αύξηση της μετανάστευσης τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Χαρακτηριστικό δε, του μεταναστευτικού ρεύματος του εικοστού αιώνα, είναι η εκθήλυνσή του, ο συνεχώς δηλαδή, αυξανόμενος αριθμός, των γυναικών μεταναστριών. Σε αυτό το αποτέλεσμα συνέβαλε η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, οι μετασχηματισμοί στην οικονομία και η ραγδαία εκβιομηχάνιση, η οποία δημιούργησε την ανάγκη για τεράστιο, φθηνό εργατικό δυναμικό, και οδήγησε στην πύκνωση των ανταλλαγών-ροών μεταξύ διαφορετικών μερών του πλανήτη. Η εκβιομηχάνιση η οποία σημαίνει διάκριση οικονομικού επιπέδου μεταξύ ανεπτυγμένων και μη-ανεπτυγμένων χωρών, έφερε μαζικοποίηση των μετακινήσεων.
Η γυναικεία μετανάστευση, απασχόλησε τις γυναίκες κυρίως στον τομέα της οικιακής εργασίας: φύλαξη παιδιών, ηλικιωμένων ατόμων και καθάρισμα οικιακών χώρων. Οι λόγοι που ωθούν τις γυναίκες να μεταναστεύσουν αφορούν κυρίως οικονομικά ζητήματα, αλλά δεν περιορίζονται μόνο σε αυτά. Ζητήματα οικογενειακής βίας, η άνιση κατανομή της εργασίας στο εσωτερικό της οικογένειας και οι άνισες ευκαιρίες για γυναίκες και άνδρες να βρουν δουλειά στον τόπο τους, τους αναγκάζουν επίσης να αναζητήσουν μακριά μία καλύτερη μοίρα. Επιπλέον, η συνεχής εξάρτηση των χωρών τους από τη μεταναστευτική διαδικασία, δίνει την εντύπωση πως αυτή δεν είναι μια προσωρινή κατάσταση, στην οποία θα τεθεί σύντομα ένα τέλος, αλλά, αντίθετα, μια κατάσταση η οποία θα διαιωνίζεται.
Βιβλιογραφία
Saskia Sassen, Globalization and Its Discontents, New Press, 1998
Rhacel Salazar Parreρas, Servants of globalization: women, migration and domestic work, Stanford University Press, 2001
Αναφορές:
- Saskia Sassen. Globalization and Its Discontents, New Press, 1998
- Rhacel Salazar Parrenas. Servants of Globalization: Women, Migration and Domestic Work. Stanford University Press, 2001, σελ. 2
- ό.π. σελ. 15
- ό.π. σελ. 45
- ό.π. σελ. 52
- ό.π. σελ. 55
- ό.π. σελ. 56
- ό.π. σελ. 57
- ό.π. σελ. 59
- ό.π. σελ. 63
- ό.π. σελ. 120
