Φύλο και Μετανάστευση

Μορφές κινητικότητας και πολιτικής συγκρότησης

Εισαγωγή | Ύλη του μαθήματος | Εργασίες |

Αργυρώ Ζουμποπούλου

Στατιστικά στοιχεία για τους μετανάστες στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα από χώρα αποστολής μεταναστών στο παρελθόν, έγινε από τις αρχές της δεκαετίας 1990, χώρα υποδοχής. Πρόσφατα κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα που άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αντιμετώπισαν πολύ πιο πριν. Οι χώρες ¨πλούσιου Βορρά¨ της Ευρώπης -Γερμανία, Βρετανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία- απέκτησαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο -ειδικά στις δεκαετίες 1960-1970 - αξιοσημείωτες μεταναστευτικές μειονότητες, που έφταναν μέχρι και το 10% του εθνικού πληθυσμού τους. Το ρεύμα της μετανάστευσης στην Ελλάδα, συνδέεται κυρίως με την καθεστωτική αλλαγή στην Ανατολική Ευρώπη, αν και υπάρχουν και μεταναστευτικές μειονότητες που προέρχονται από την Αφρική και την Ασία. Οι μετανάστες αναζητούν μέσω της εργασίας μια καλύτερη ζωή από αυτή που τους προσφέρει η πατρίδα τους. Βασικό στοιχείο που χαρακτηρίζει το σύγχρονο μεταναστευτικό φαινόμενο, είναι το γεγονός ότι η μετανάστευση δεν έχει τον οργανωμένο χαρακτήρα που είχε σε παλαιότερες εποχές και η αύξηση του αριθμού των μεταναστών οφείλεται κατά κύριο λόγο στην είσοδο στη χώρα μας με όχι ¨κανονικό¨ τρόπο. Παράλληλα ο αριθμός μεταναστών αυξάνεται, ενώ αυξάνεται και ο αριθμός των προσφύγουν που αναζητούν πολιτικό άσυλο.

Η Ελλάδα γίνεται πόλος έλξης οικονομικών μεταναστών και προσφύγων εκ του γεγονότος ότι αποτελεί γεωγραφικό κομβικό σημείο και προσελκύει τόσο από την Ευρώπη όσο και από άλλες Μεσογειακές χώρες, καθώς και από χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως προς την επιλογή της είτε ως χώρα τελικού προορισμού, είτε ως ενδιάμεσου -¨διαβατική¨- από τους μετανάστες. Η μορφολογία των Ελληνικών συνόρων και η δυσκολία φύλαξής τους, διευκολύνει την είσοδο αλλοδαπών. Η εγγύτητά της με χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης που γνώρισαν κοινωνικοπολιτικές αναταραχές, αλλά και με αναπτυσσόμενες χώρες της Βόρειας Αφρικής, της Ανατολικής Μεσογείου για τον πληθυσμό των οποίων αποτελεί την πρώτη τουλάχιστον πύλη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Δυτικό Κόσμο.

Μια δεύτερη μορφή μετανάστευσης στην Ελλάδα, αφορά τον επαναπατρισμό των ομογενών Ελλήνων που προέρχεται κατά κύριο λόγο από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Με την έξαρση του φαινομένου της μετανάστευσης όπως ήταν φυσικό, η χώρα και η κοινωνία μας βρέθηκαν απροετοίμαστες. Η αρχική αντίληψη που επικράτησε, ήταν ότι είχαμε να κάνουμε με μια κατάσταση «φιλοξενούμενων εργατών», οι οποίοι θα βοηθούσαν απλώς την προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομία, κάτι που ήταν λίγο έως πολύ αποδεκτό από ευρέα στρώματα της κοινωνίας. Με τον χρόνο παρουσιάστηκαν πολλά προβλήματα όπως παρατηρήθηκαν και σε άλλες χώρες υποδοχής: ξενοφοβία, ρατσισμός, κοινωνικός αποκλεισμός αλλά και τέθηκαν ζητήματα όπως η διεκδίκηση ατομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, η οικογενειακή συνένωση κ.ά., κυρίως από την μεριά τους.

«Οι παλαιότερες ισχυρές πεποιθήσεις στην Ελληνική κοινωνία, για ομοιογενές εθνικό κράτος, προϊόντος του χρόνου, αδυνατίζουν. Συνειδητοποιείται το γεγονός της συνύπαρξης με τους αλλοδαπούς. Σιγά-σιγά πρυτανεύουν οι σκέψεις για ενσωμάτωση, κάτι που συνεπάγεται διευθέτηση των εργασιακών, στεγαστικών, εκπαιδευτικών, και πολιτιστικών αναγκών των μεταναστών».[1]

Καλούμαστε λοιπόν ως χώρα υποδοχής να λάβουμε υπόψη μας ότι πολλοί από τους «φιλοξενούμενους εργαζόμενους» θα παραμείνουν για πολύ ή και για πάντα στον τόπο μας και θα φέρουν κοντά και τις οικογένειές τους.

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οι οικονομικοί μετανάστες εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους με αποκλειστικό σκοπό την εργασία, σε αντίθεση με τους πρόσφυγες οι οποίοι αναγκάζονται να ξενιτευτούν και για διαφορετικούς από την εργασία λόγους. Η εργασία είναι το μοναδικό κίνητρο και η φτώχεια η βασική αιτία της μετακίνησης των μεταναστών προς την χώρα μας. Η κοινωνικοοικονομική εξαθλίωση, είναι ο πιο σημαντικός λόγος μετανάστευσης, σε συνδυασμό με την μεγάλη ανεργία στις χώρες προέλευσης.

Όσο στον σύγχρονο κόσμο μεγαλώνουν οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες μεταξύ των χωρών, εντείνονται οι δημογραφικές πιέσεις και οι πολιτικοί θεσμοί γίνονται ασταθείς και καταπιεστικοί, όσο εξαπολύονται πόλεμοι και υπάρχουν συγκρούσεις, τόσο οι πληττόμενοι πληθυσμοί τους, θα επιδιώκουν καλύτερο μέλλον σε άλλη χώρα, προσδοκώντας την εύρεση εργασίας και τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου αν όχι την επιβίωσή τους.

Οι μετανάστες προσφέρουν χαμηλά αμειβόμενη ανειδίκευτη εργασία, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις κυρίως να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο ανταγωνισμό συμπιέζοντας το κόστος τους. Η αποδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας, η ανάγκη για ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις και οι αναδιάρθρωση της οικονομίας, συμβάλλουν στην ένταση του φαινομένου της απασχόλησης μεταναστών. Παράλληλα παρατηρείται μια στροφή των Ελλήνων στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό με την αναζήτηση θέσεων εργασίας υψηλότερης ποιότητας λόγω ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών και της ανόδου του μορφωτικού και βιοτικού επιπέδου του Ελληνικού λαού. Τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια επαγγέλματα που δεν πληρούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, καθώς και όσα είναι εποχιακής φύσεως( γεωργία, τουρισμός, κατασκευές) να καταλαμβάνονται συχνά από μετανάστες οι οποίοι λόγω της οικονομικής τους δυσπραγίας, καθίστανται ευέλικτο εργατικό δυναμικό.

Η κατάτμηση της αγοράς εργασίας σε «πρωτεύουσα» όπου κυριαρχεί η ειδίκευση, η σταθερή απασχόληση και η υψηλή αμοιβή και η «δευτερεύουσα» μα τα εκ διαμέτρου αντίθετα χαρακτηριστικά, οδηγεί στην επίταση του φαινομένου της παραοικονομίας, που αποτελεί έναν ιδιαίτερο πόλο έλξης μεταναστών, κυρίως ανειδίκευτων και πρόθυμων να εργαστούν κάτω από εξαντλητικές συνθήκες, χωρίς ασφαλιστική κάλυψη και οπωσδήποτε με χαμηλότερους μισθούς. Επιπλέον η εποχικότητα στους βασικούς κλάδους της οικονομίας της Ελλάδας, όπως η γεωργία, ο τουρισμός και η αλιεία που είναι κλάδοι κυρίως εντάσεως εργασίας, έχουν την δυνατότητα απορρόφησης εργατικού δυναμικού σε ανειδίκευτους αλλά και «ευέλικτους» εργαζόμενους, οι οποίοι αναζητούνται ανάμεσα στους μετανάστες.

Το παράνομο καθεστώς αποκλείει τις ομάδες των μεταναστών από θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ παράλληλα τους καθιστά ευάλωτους στην εκμετάλλευση. Παράλληλα, η παράνομη απασχόληση που βεβαίως γίνεται με μικρότερες των αμοιβών, στερεί θέσεις εργασίας από ντόπιους εργαζομένους σε ορισμένους κλάδους, όπως ο κατασκευαστικός, όπου υπάρχει προσφορά εγχώριου εργατικού δυναμικού. Ως προς τους εργοδότες το φτηνό εργατικό δυναμικό συγκρατεί μεν το κόστος, πλην όμως ευνοεί τη λογική της εύκολης λύσης και του γρήγορου κέρδους.

Τα θέματα μετανάστευσης, παραμονής και εργασίας των μεταναστών στην Ελλάδα, ρυθμίζει ο νόμος 2910, του 2001. Ο στόχος του νομοθέτη ήταν να θέσει τέρμα στο καθεστώς γενικευμένης παρανομίας των μεταναστών. Από αυτήν την άποψη συντελέστηκε μία πρόοδος. Με το νόμο αυτό λοιπόν, ρυθμίζονται οι προϋποθέσεις νομιμοποίησης για τους ανεπίσημους μετανάστες που βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα πριν τον Ιούνη του 2001, όπως και για την είσοδο και την παραμονή αλλοδαπών για την παροχή εξαρτημένης εργασίας στη χώρα μας.

Επιτρέπεται καταρχήν, η είσοδος μεταναστών στην Ελλάδα αλλά μόνο εάν πρόκειται για συγκεκριμένη απασχόληση, σε συγκεκριμένο εργοδότη και εφόσον τους χορηγηθεί άδεια εργασίας. Δεν επιτρέπεται η είσοδος δηλαδή προς εύρεση εργασίας, αλλά αποκλειστικά για την εκπλήρωση των όρων μιας ήδη συναφθείσης σύμβασης με κάποιον εργοδότη. Το βασικό κριτήριο για τη νομιμοποίηση ενός αλλοδαπού, έχει γίνει η απόδειξη από μέρους του, της απασχόλησής του και η ένταξή του στο κοινωνικο-ασφαλιστικό και το φορολογικό σύστημα της χώρας. Τα έγγραφα που κάθε φορά απαιτούνται, είναι πολλά, η διαδικασία βαριά και το κόστος της νομιμοποίησης υψηλό.

Με τη νομοθεσία, γίνεται προσπάθεια να ρυθμιστούν κατά κύριο λόγο τα θέματα απασχόλησης των μεταναστών. Το γεγονός αυτό δε σημαίνει ότι υπάρχει μεταναστευτική πολιτική και ότι ρυθμίζονται όλα τα θέματα που προκύπτουν από την παρουσία και τη ζωή μεταναστών εδώ.

Το φαινόμενο της μετανάστευσης στην Ελλάδα δεν έχει απογραφεί με ακρίβεια. Δεν υπάρχει καθαρή εικόνα δηλαδή αλλά οι έρευνες είναι περιορισμένες και αποσπασματικές. Εκτός από τον καταγεγραμμένο και νόμιμο όγκο των μεταναστών, υπάρχει και ένα πολύ υψηλό ποσοστό τους, που διαμένει ή / και εργάζεται στη χώρα παράνομα.

Έτσι ξεκινώντας από τις απογραφές του 1991 και 2001, παρατηρούμε ότι ο αριθμός των μεταναστών σημείωσε ραγδαία αύξηση. Το 1991 ο αριθμός των διαμενόντων στην Ελλάδα, ήταν 167,276 (1,6% του πληθυσμού) και το 2001 έφτασε στις 797,093 (7,27% του πληθυσμού), σχεδόν δηλαδή στον πενταπλάσιο αριθμό.

Στην απογραφή δεν γίνεται καμία διάκριση των αλλοδαπών σε οικονομικούς μετανάστες, πρόσφυγες, εργαζόμενους από άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κοκ. Εκτός της ομάδας των αλλογενών αλλοδαπών, η οποία αποτελεί την πολυπληθέστερη μεταναστευτική ομάδα, υπάρχουν και οι ομογενείς μετανάστες με σημαντικό πληθυσμό. Οι Πόντιοι που αριθμούν 150-160 χιλιάδες άτομα και οι Βορειοηπειρώτες 50 χιλιάδες άτομα. Ακόμη υπάρχουν:
- οι αναγνωρισμένοι πολιτικοί πρόσφυγες κατά την έννοια της σύμβασης της Γενεύης, οι οποίοι ανέρχονται σύμφωνα με εκτιμήσεις σε 6-7 χιλιάδες. Οι πρόσφυγες στην πλειονότητά τους είναι κουρδικής καταγωγής και προέρχονται από το Βόρειο Ιράκ, το Ιράν και την Τουρκία.
- αλλοδαποί απασχολούμενοι ως ναυτικό εργατικό δυναμικό στην ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία, οι οποίοι ανέρχονται σε 13-15 χιλιάδες.

Διάφορες μελέτες και έρευνες υπολογίζουν τον αριθμό του συνόλου των αλλοδαπών στην Ελλάδα να κυμαίνεται μεταξύ 870,000 και 1,000,000, δηλαδή να αποτελούν το 8-9% του συνολικού πληθυσμού της χώρας το 2001.

Ένα παράδειγμα που θα αναφέρω προκειμένου να γίνει εμφανές το ποσοστό για το οποίο μιλώ, είναι η απογραφή του 2001, η οποία έδωσε για το νομό Χανίων 150,387 κατοίκους, από τους οποίους οι 13,289 είναι αλλοδαποί. Σε αναλογία το 8,8% του πληθυσμού είναι αλλοδαποί, 1,5 μονάδα περισσότερο από της Ελλάδας και της Κρήτης.

Με βάση τα στοιχεία του πρώτου προγράμματος νομιμοποίησης -λευκή κάρτα- προκύπτει ότι οι αλλοδαποί που βρίσκονται στην Ελλάδα προέρχονται από 120 χώρες. Η πλειονότητα όμως, το 91% προέρχεται από 10 χώρες (γράφημα 1). Οι μετανάστες από τις υπόλοιπες χώρες, δεν ξεπερνούν το 1% κατά εθνικότητα.

Πολυπληθέστερη εθνικότητα στους μετανάστες είναι η Αλβανική σε ποσοστό 65%. Δεύτερη έρχεται η Βουλγαρική σε ποσοστό 6,8% και Τρίτη η Ρουμανική σε ποσοστό 4,6%. Τα Βαλκάνια αποτελούν την περιοχή που τροφοδοτεί την μετανάστευση στην Ελλάδα κατά τι μέγιστο. Ακολουθούν οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, που φτάνουν συνολικό το 7%. Από αυτές τις χώρες ξεχωρίζουν η Ουκρανία (5η στη σειρά) με 2,6% και η Γεωργία (7η στη σειρά) με 2%.

Επίσης, πέρα από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μετανάστες έχουν εισέλθει και από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Από τις χώρες αυτές η μόνη που εμφανίζει αξιόλογο μεταναστευτικό πληθυσμό είναι η Πολωνία (2,3%) και οποία πλέον αποτελεί χώρα της Ε.Ε. Οι χώρες της Ινδοπακιστανικής χερσονήσου, (Ινδία, Πακιστάν, Μπαγκλαντές) φτάνουν στο 5,4% με σημαντικότερο το Πακιστάν με 2,9% των μεταναστών. Τέλος η ομάδα των Αραβικών χωρών στην οποία συμπεριλαμβάνονται η Αίγυπτος, η Συρία και τι Ιράκ, εμφανίζει μία σχετική αξιόλογη συμμετοχή, που όμως δεν ξεπερνά το 3,4% και για τις τρεις χώρες.

Μεταξύ των φύλλων των μεταναστών δεν υπάρχει αναλογία σταθερή. Σημαντική είναι η υπεροχή στο σύνολο των ανδρών, έναντι των γυναικών οι οποίες φτάνουν μόλις στο 26%. Μεταξύ των εθνοτήτων, παρουσιάζεται αξιοσημείωτη ασυμμετρία. Υπάρχουν εθνότητες όπου οι γυναίκες μετανάστριες υπερισχύουν των ανδρών. Ενώ στο παρελθόν οι γυναίκες ακολουθούσαν τους άνδρες μεταγενέστερα στην μετανάστευση, σήμερα εμφανίζεται ότι οι γυναίκες, δεν μεταναστεύουν πλέον μόνο ως προστατευόμενα μέλη, αλλά είναι και οι ίδιες συχνά αυτόνομες οικονομικοί μετανάστες. Το φαινόμενο της θηλυκοποίησης της μετανάστευσης σχετίζεται κυρίως με την ελαστική εργασία που προσφέρουν στον τριτογενή τομέα της οικονομίας, στα νοικοκυριά και τις εταιρίες προσωπικών και άλλων υπηρεσιών. Μια νέα βιομηχανία έχει δημιουργηθεί που στηρίζεται συχνά στη μεταφορά και στην απομόνωση του γυναικείου εργατικού δυναμικού, το οποίο αποκόβει τόσο από τα οικογενειακά και κοινωνικά δίκτυα.

Ενδεικτικό στοιχείο πάντως για την αυτόνομη γυναικεία μετανάστευση στην Ελλάδα είναι η αριθμητική υπεροχή των γυναικών σε ορισμένες υπηκοότητες.

Η οικογενειακή κατάσταση των αλλοδαπών όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Η πλειοψηφία των αλλοδαπών (84%), βρίσκεται στις πιο παραγωγικές ηλικίες δηλαδή μεταξύ των 20 και44 ετών. Οι γυναίκες αλλοδαπές είναι κατά μέσο όρο μεγαλύτερης ηλικίας από τους άνδρες. Οι μεταναστευτικές εισροές συντέλεσαν στην αύξηση του πληθυσμού της χώρας, παρά τους χαμηλούς δείκτες φυσικής αύξησης την τελευταία δεκαετία.

Από το επίπεδο εκπαίδευσης των μεταναστών -που έχουν λάβει πράσινη κάρτα- φαίνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος τους, έχει δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μόλις το 1,64% του συνόλου των αλλοδαπών είναι αναλφάβητοι. Οι γυναίκες εμφανίζονται περισσότερο μορφωμένες από τους άνδρες σε ποσοστό 73% έναντι 57% των ανδρών.

Μια αναλυτικότερη εικόνα του επιπέδου εκπαίδευσης και της οικονομικής δραστηριότητας που ασκούν οι μετανάστες στην Ελλάδα, δείχνει ότι είναι πού περισσότερο υπερεκπαιδευμένοι από τους Έλληνες στους αντίστοιχους τομείς. Οι υπερεκπαιδευμένοι άντρες αλλοδαποί φτάνουν το 63% και οι γυναίκες το 68%. Το αντίστοιχο ποσοστό για τους Έλληνες κυμαίνεται στο 42% για τους άνδρες και 32% για τις γυναίκες.

Από τα δεδομένα των αιτήσεων για την πράσινη κάρτα προκύπτει ότι η πολυπληθέστερη επαγγελματική κατηγορία αλλοδαπών περιλαμβάνει τους ανειδίκευτους εργάτες, τους χειρώνακτες και τους μικροεπαγγελματίες. Οι άντρες μετανάστες απασχολούνται κυρίως στον τομέα της γεωργίας και στις κατασκευές, ενώ οι γυναίκες τις περισσότερες φορές απασχολούνται ως οικιακοί βοηθοί ή σε συγκεκριμένες δραστηριότητες στον τουριστικό τομέα.

Με βάση την εγγραφή σε ασφαλιστικό φορέα προκύπτει η εξής εικόνα:

Από τα δεδομένα του πρώτου σταδίου του προγράμματος νομιμοποίησης των αλλοδαπών, εμφανίζεται διασπορά του μεταναστευτικού πληθυσμού σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, με μεγάλη συγκέντρωση στην περιφέρεια της Αττικής. Στην Αττική το ποσοστό των αλλοδαπών είναι το 44,2% του συνόλου. Σε σύγκριση με το ποσοστό του συνολικού πληθυσμού 32%, η συγκέντρωση των μεταναστών είναι ακόμη μεγαλύτερη. Αυτή η προτίμηση που εμφανίζεται στην περιφέρεια της Αττικής ερμηνεύεται από το γεγονός ότι η πρωτεύουσα προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης, μεγαλύτερη ανωνυμία και μικρότερο κίνδυνο απέλασης. Η επικρατέστερη υπηκοότητα της Αττικής, είναι Αλβανική. Επίσης έχουν μονομερή παρουσία οι Ασιατικές και Αφρικανικές υπηκοότητες. Σε συνδυασμό με τα φύλα εμφανίζεται αντίστοιχα μεγάλη δυσαναλογία με συγκέντρωση ανδρών (Πακιστάν, Αίγυπτος, Μπαγκλαντές, Ιράκ, Νιγηρία) ή γυναικών (Φιλιππίνες, Αιθιοπία).

Η δεύτερη πιο σημαντική περιφέρεια από την άποψη της συγκέντρωσης αλλοδαπών, είναι η Κεντρική Μακεδονία (κατά κύριο λόγο ο Νομός Θεσσαλονίκης), με ποσοστό που φτάνει το 15%. Η συγκέντρωση στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, επιβεβαιώνει την γενική προτίμηση για τα αστικά κέντρα.

Ακολουθούν η περιφέρεια Πελοποννήσου (6,7%) και η περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδος (6,5%).

Συνοψίζοντας λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε πως τα κυρίαρχα στοιχεία του μετανάστη που ζει στην Ελλάδα: άνδρας, έγγαμος, βαλκανικής προέλευσης, οικονομικός μετανάστης, υποαπασχομούμενος, χαμηλά αμειβόμενος, υπερεκπαιδευμένος σε σχέση με την εργασία που προσφέρει, απασχολούμενος είτε ως ανειδίκευτος εργάτης είτε στον αγροτικό τομέα και με ιδιαίτερη προτίμηση στα αστικά κέντρα και κυρίως στην περιοχή της πρωτεύουσας. Από τα δεδομένα προκύπτει ότι το η πλειοψηφία των μεταναστών προέρχεται από Βαλκανικές χώρες με επικρατέστερη την Αλβανία που συγκεντρώνει το ποσοστό του 65% των αλλοδαπών. Τα αίτια της υπεροχής της Αλβανικής υπηκοότητας πρέπει να αναζητηθούν τόσο στη γειτνίαση με την Ελλάδα, όσο και στην δεινή οικονομική κατάσταση της Αλβανίας. Με την διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ένταξη σε αυτήν 10 νέων κρατών (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Σλοβενία, Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία, Κύπρος και Μάλτα) δεν αναμένεται να επηρεαστεί σοβαρά το «καθεστώς» μετανάστευσης στην Ελλάδα, αφού οι μετανάστες εδώ κατά κύριο λόγο προέρχονται από άλλες χώρες και καλύπτουν ανάγκες της «δευτερεύουσας» αγοράς εργασίας της χώρας. Οι πολίτες των χωρών που εντάχθηκαν, ζουν σε χώρες με πολύ λιγότερα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα από τις χώρες προέλευσης των μεταναστών στην Ελλάδα, βρίσκονται σε σχετική απόσταση από αυτήν και λογικό είναι ότι αν κατευθυνθούν προς άλλες χώρες για αναζήτηση εργασίας , να κατευθυνθούν προς χώρες της κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Το επίπεδο και οι απαιτήσεις στην εργασία των πολιτών των χωρών της διεύρυνσης, είναι υψηλότερο από αυτό που καλύπτει ο μετανάστης στην Ελλάδα οπότε η χώρα μας δεν θα είναι ελκυστική προς αυτούς. Εξαίρεση στα προηγούμενα αποτελεί η όχι αμελητέα μεταναστευτική κοινότητα της Πολωνίας στην Ελλάδα και η οποία είναι περισσότερο συγκεντρωμένη στο κέντρο. Η Πολωνική κοινότητα έχει από χρόνια ενσωματωθεί στη χώρα μας και είναι ενδεχόμενο να αναπτυχθεί περισσότερο στα πλαίσια της ελεύθερης εγκατάστασης εντός της Ε.Ε. πλέον. Μια νεότερη διεύρυνση που θα συμπεριλάβει τις βαλκανικές χώρες Ρουμανία και Βουλγαρία θα έχει πολύ σοβαρότερες συνέπειες στην απασχόληση στη χώρα μας μιας και είναι εγκαταστημένοι εδώ σημαντικοί μεταναστευτικοί πληθυσμοί (10,4%) από αυτές τις χώρες. Η εγγύτητα της χώρας μας με τις άλλες βαλκανικές χώρες, το άνοιγμα των συνόρων και η ελευθερία και ευκολία της μετακίνησης, θα οδηγήσει στην προσωρινή ή μόνιμη εγκατάσταση και άλλου εργατικού δυναμικού.

Βιβλιογραφία

Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος: Απογραφές πληθυσμού

Εθνικό Παρατηρητήριο Απασχόλησης: Στοιχεία Αιτήσεων Προσωρινής Κάρτας Εργασίας

Έκμε-Πουλοπούλου, Η.,: Προβλήματα μετανάστευσης - παλιννόστησης, Ινστιτούτο μελέτης της Ελληνικής οικονομίας, Ελληνική Εταιρεία Δημογραφικών Μελετών, Αθήνα 1986

Ιωακείμογλου, Η.,: Μετανάστες και Απασχόληση, στο «Μετανάστες στην Ελλάδα» , Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2001

Ιωσηφίδης, Θ.,: Εργασία, μεταναστευτική εργασία και τέλος της εργασίας, στο «Νομικές και κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις της μετανάστευσης στην Ελλάδα», Εκδόσεις Παπαζήση. Αθήνα 2001

Κόντης, Α.,: Οικονομική ενσωμάτωση μεταναστών στη χώρα υποδοχής, στο «Νομικές και κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις της μετανάστευσης στην Ελλάδα» Εκδόσεις Παπαζήση. Αθήνα 2001

Συρίγου-Ρήγου: Συζητώντας με την Λίντα

Βεντούρα, Λ.,: Μετανάστευση και Έθνος. Εκδόσεις Ε.Μ.Ν.Ε - Μνήμων. Αθήνα 1994

Πετρινιώτη, Ξ.,: Η μετανάστευση προς την Ελλάδα. Εκδόσεις ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΚΑΙ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ. Αθήνα 1993

Λιανός, Π., Θ.,: Σύγχρονη μετανάστευση στην Ελλάδα

Αναφορές:

1. Φάνης Μαλκίδης www.metanastis.com

• Επιστροφή στο ευρετήριο των εργασιών

Μετανάστριες από την Ανατολική Ευρώπη | Μορφές κινητικότητας και πολιτική συγκρότηση | Σε Πρώτο Πρόσωπο | Links

© 2003-2005: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
όλες οι εικόνες, © 2003: Κυριάκος Κατζουράκης, χρήση με την άδεια του δημιουργού