ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
2ο Διεθνές Συνέδριο Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας
Οι "Αγορές" και η Πολιτική
Ιδιωτικά συμφέροντα και δημόσια εξουσία (18ος-20ός αιώνας)
Βόλος, 10-12 Φεβρουαρίου 2012
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
Περιλήψεις
- Νίκος Ποταμιάνος Κρατική πολιτική, μικρές μονάδες και συγκέντρωση του κεφαλαίου: η περίπτωση της εργατικής νομοθεσίας και των προδιαγραφών υγιεινής, 1910-1929
Στη συζήτηση για την κυριαρχία των μικρών μονάδων παραγωγής στην Ελλάδα έχει τεθεί το ζήτημα του ρόλου που έπαιξε η κρατική πολιτική. Γενικά είναι αποδεκτό ότι δεν υπήρξε μια πολιτική προώθησης της συγκέντρωσης, αντίθετα ευνοήθηκε σταθερά η μικροϊδιοκτησία –με την εξαίρεση της πολιτικής απέναντι στα τσιφλίκια της Θεσσαλίας τη δεκαετία του 1880. Στη μεταποίηση τα σχέδια του 1918-22 για μεγάλη βιομηχανία εγκαταλείφθηκαν μετά τη μικρασιατική καταστροφή ενώ η συζήτηση για «εξορθολογισμό» μετά την κρίση του 1929 δεν απέληξε σε συγκεκριμένα μέτρα.
Πώς εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο η εργατική νομοθεσία που εισάγεται τη δεκαετία του 1910; Έχει αναδειχθεί η δυσαρέσκεια μικρών και μεγάλων επιχειρηματιών από την εργατική νομοθεσία, αλλά και η συστηματική παραβίασή της: στον βαθμό που η παραβίαση ήταν πιο εύκολη στις μικρές επιχειρήσεις απ’ ό,τι στις μεγάλες, μπορεί να θεωρηθεί ότι εδώ η κρατική πολιτική (ως ανοχή της πλημμελούς εφαρμογής των νόμων) εν τέλει ευνόησε την αναπαραγωγή των μικρών μονάδων αυξάνοντας το κόστος για τους μεγάλους ανταγωνιστές τους.
Ορισμένες πλευρές, όμως, της εργατικής νομοθεσίας ήταν πιο δύσκολο να παραβιαστούν (κατεξοχήν η κυριακάτικη αργία και η ρύθμιση των ωρών λειτουργίας των μαγαζιών), και τροφοδότησαν συγκρούσεις ανάμεσα στους καταστηματάρχες κατά τις οποίες έρχεται στην επιφάνεια η ευνοϊκή για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις λειτουργία των συγκεκριμένων νόμων: οι οικογενειακές βιοτεχνίες και μαγαζιά ανταγωνίζονταν τα μεγαλύτερα μένοντας περισσότερες ώρες ανοιχτά, και οι ιδιοκτήτες των μεγαλύτερων δεν δίσταζαν να συμμαχήσουν με το εργατικό κίνημα σε αιτήματα που θα έπλητταν τους μικροσκοπικούς ανταγωνιστές τους. Οι περιορισμοί των ωρών λειτουργίας των μικροεπιχειρήσεων, πάντως, δεν υπήρξαν αρκετά ισχυροί για να εμποδίσουν την ανάπτυξή τους στο έδαφος του πληθωρισμού των δεκαετιών του 1910 και 1920.
