ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
2ο Διεθνές Συνέδριο Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας
Οι "Αγορές" και η Πολιτική
Ιδιωτικά συμφέροντα και δημόσια εξουσία (18ος-20ός αιώνας)
Βόλος, 10-12 Φεβρουαρίου 2012
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
Περιλήψεις
- Δημήτρης Δημητρόπουλος Αγορά, φόροι και εξαναγκασμοί: το «τζελέπικο» στις περιοχές του Αλή Πασά
Το «τζελέπικο», ήταν μία φορολογικού χαρακτήρα υποχρέωση που βάρυνε τους κατόχους προβάτων και συνίστατο στην υποχρεωτική πώληση συγκεκριμένου αριθμού ζώων σε τιμές που καθορίζονταν από τις συντεχνίες χασάπηδων της Κωνσταντινούπολης και ήταν χαμηλότερες από τις τρέχουσες στην αγορά. Αποτελούσε με αυτόν τον τρόπο έμμεσα ένα είδος φορολογίας. Το «τζελέπικο» αποτελεί ένα παράδειγμα του ιδιότυπου τρόπου λειτουργίας της αγοράς στην οθωμανική επικράτεια, καθώς ενώ ήταν υποταγμένη στις προτεραιότητες και στις απαιτήσεις της κεντρικής διοίκησης, ταυτόχρονα όμως υπήρχαν δίοδοι που έδιναν τη δυνατότητα σε ισχυρούς τοπικούς αξιωματούχους να επωφελούνται από τις συνθήκες λειτουργίας του φορολογικού συστήματος.
Αντικείμενο της ανακοίνωσης θα αποτελέσει ο τρόπος που αποκτούσε και διαχειριζόταν το «τζελέπικο» ένας ισχυρός τοπικός οθωμανός αξιωματούχος, ο Αλή πασάς. Ο τελευταίος εξασφάλιζε μέσω του «τζελέπικου» μια σημαντική πηγή εισοδήματος, καθώς ενοικίαζε την είσπραξη και διαχείριση του «τζελέπικου» στο όνομα των γιων του ή άλλων ανθρώπων του περιβάλλοντός του. Η είσπραξη και διαχείριση του «τζελέπικου» αποτέλεσε μοχλό για την επέκταση και διασπορά του δικτύου του Αλή πασά, διότι του έδινε αφορμή για άμεση ανάμειξή του στα τοπικά πράγματα. Παράλληλα, αποτέλεσε έναυσμα πύκνωσης των επαφών του με τις ορεινές κτηνοτροφικές κοινότητες καθώς και με τους νομάδες κτηνοτρόφους, έναν κόσμο δηλαδή κατεξοχήν ατίθασο και εξοικειωμένο στην χρήση των όπλων. Στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχό του Αλή πασά το «τζελέπικο» καταβαλλόταν σε είδος, σε ζωντανά ζώα που καταμετρούνταν από ειδικά επιφορτισμένα πρόσωπα επί τόπου, στα χωριά και στις μάνδρες που ήταν υπόχρεες καταβολής του. Τα ζώα μεταφέρονταν κατόπιν οδικώς σε καθορισμένους τόπους συγκέντρωσης στα αστικά κέντρα και ιδίως στην Κωνσταντινούπολη. Ο αριθμός των ζώων που υποχρεωνόταν να αποδώσει κάθε διοικητική περιφέρεια ήταν καθορισμένος και ανερχόταν σε 10%, ένα ποσοστό που ενδεχομένως δεν τηρείτο αυστηρά. Συχνά αποτελούσε αφορμή ερίδων και αντικείμενο διαπραγματεύσεων, καθώς οι υπόχρεοι καταβολής του φόρου αμφισβητούσαν τον αριθμό ζώων που τους είχε επιβληθεί ή δήλωναν αδυναμία να ανταποκριθούν.
