Πρακτικά
Τα πρακτικά του συνεδρίου κυκλοφόρησαν τον Μάρτιο του 2010.
Επιμέλεια έκδοσης: Ιφιγένεια Λεβέντη και Χριστίνα Μητσοπούλου.
Εκτύπωση ΙΔΕΑ & ΤΥΠΟΣ - Φίλιππος Σπ. Λένης.
Ο τόμος τυπώθηκε με χρηματική ενίσχυση του Ιδρύματος Ψύχα και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
ISBN: 978-960-89078-6-7
'Αρθρα
- Clinton, Kevin
- The Eleusinian Aparche in Practice: 329/8 B.C.
- Ο Κevin Clinton, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Cornell University των ΗΠΑ και διευθυντής του Αμερικανικού Κέντρου Ερευνών στη Σόφια, Βουλγαρία, παρουσιάζει αναλυτικά την πρακτική της απαρχής που συγκεντρωνόταν στο ελευσινιακό ιερό με βάση ιδίως τον απολογισμό του έτους 329/8 π.Χ., όταν το έθιμο είχε περιοριστεί στους αττικούς δήμους και τις κληρουχίες των Αθηναίων. Η επιγραφή του 329/8 επιτρέπει την παρακολούθηση στο χρόνο της συγκέντρωσης της απαρχής στο ελευσινιακό ιερό και κυρίωςμετά από την πώληση των σιτηρών, της διάθεσης των πόρων για τη διεξαγωγή δαπανηρής θυσίας, το στήσιμο ακριβού αναθήματος και την αναγραφή της αναθηματικής επιγραφής του με τη λεπτομερή πιθανότατα αναφορά των δωρητών.
- Τιβέριος, Μιχάλης
- 'Αρτεμις, Διόνυσος και ελευσινιακές θεότητες
- O Mιχάλης Τιβέριος, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εξετάζει διεξοδικά τις απεικονίσεις των ελευσινιακών θεοτήτων Δήμητρας και Κόρης, μαζί με την Αρτέμιδα, τον Απόλλωνα και το Διόνυσο κυρίως σε τελετουργικά αγγεία από το ίδιο το ελευσινιακό ιερό. Οι εικονογραφικές και λατρευτικές ενδείξεις στηρίζουν τελικά την υπόθεση, ότι σύμφωνα με μία πιθανότατα απόκρυφη ελευσινιακή παράδοση, η ΄Αρτεμις ήταν θυγατέρα της Δήμητρας και του Διονύσου. Η παράδοση, στην οποία ανιχνεύεται αιγυπτιακή επιρροή, ήταν γνωστή στον Αισχύλο, όπως αντανακλάται στις φιλολογικές πηγές.
- Μητσοπούλου, Χριστίνα
- Το ιερό της Δήμητρας στην Κύθνο και η μίσθωση του ελευσινιακού τεμένους
- Η Χριστίνα Μητσοπούλου, διδάσκουσα Κλασικής Αρχαιολογίας και υπεύθυνη του Εργαστηρίου Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, παρουσιάζει το ιερό της Δήμητρας στην Κύθνο. Σχολιάζονται οι σημαντικότερες κατηγορίες κινητών επιφανειακών ευρημάτων, που προσδιορίζουν την ταυτότητα της λατρείας. Έμφαση δίνεται στη σπάνια εκτός Αττικής κατηγορία του ελευσινιακού σκεύους, του λεγόμενου κέρνου (ή πλημοχόης). Αναζητούνται οι πιθανές αιτίες για την επιτόπια χρήση ή ανάθεσή του. Εξετάζονται επίσης τα επιγραφικά τεκμήρια που υποδεικνύουν σχέσεις του ελευσινιακού ιερού με την Κύθνο. Η είσπραξη μισθώματος από ιερό τέμενος στην Κύθνο κατά την περίοδο 421/0-408/7 π.Χ. τεκμηριώνει τις βλέψεις του ιερού της Ελευσίνας προς το πλούσιο και μεταλλοφόρο νησί κατά την δύσκολη δημοσιονομικά περίοδο για το αθηναϊκό κράτος στον Πελοποννησιακό πόλεμο.
- Gauwlinski, Laura
- Andania: The Messenian Eleusis
- H Laura Gawlinski, Assistant Professor στο University of Loyola των ΗΠΑ, αναλύει την επιγραφή των Μυστηρίων της Ανδανίας (IG V.1 1390), που αντανακλά μία αναδιοργάνωση της τοπικής λατρείας στον πρώιμο 1ο αι. π.Χ. Η μελέτη προβάλλει ιδιαίτερα τις ομοιότητες και διαφορές της μεσσηνιακής μυστηριακής λατρείας με τα Μεγάλα Μυστήρια της Ελευσίνας και αναδεικνύει το κοινό πλαίσιο κανόνων στις μυστηριακές λατρείες. Τέλος, ερευνά το συσχετισμό των μυστηρίων με την τοπογραφία της περιοχής και την πολιτική εκμετάλλευση της μυστηριακής λατρείας από ένα εθνικό αστικό κέντρο, στην περίπτωσή μας την πόλη της Μεσσήνης, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της Αθήνας σε σχέση με το ελευσινιακό ιερό.
- Λεβέντη, Ιφιγένεια
- Η ελευσινιακή λατρεία στην περιφέρεια του ελληνικού κόσμου: το αναθηματικό ανάγλυφο από τo Παντικάπαιο
- Η Ιφιγένεια Λεβέντη, επίκουρη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, εξετάζει αναλυτικά την παράσταση μιας ελευσινιακής σκηνής σε ένα γνωστό αττικό αναθηματικό ανάγλυφο που βρέθηκε στο Παντικάπαιο το οποίο και χρονολογεί στη δεκαετία 380-370 π.Χ. Σε αυτό αναγνωρίζει τη μοναδική ώς τώρα απεικόνιση παίδων αφ' εστίας μυημένων που συμμετέχουν σε μία προμυητική τελετή. Συλλέγοντας στοιχεία για τη διάδοση της λατρείας της Δήμητρας στο Βασίλειο του Κιμμερίου Βοσπόρου η συγγραφέας υποστηρίζει ότι η εισαγωγή του αναγλύφου από την Αθήνα έγινε στο πλαίσιο της θρησκευτικής προπαγάνδας που ασκούσε στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο το αθηναϊκό κράτος για τη διάδοση της ελευσινιακής λατρείας ακόμη και στην περιφέρεια του ελληνικού κόσμου.
- Bookidis, Nancy
- The sanctuary of Demeter and Kore at Corinth: A Review and an Update
- Η Νancy Bookidis, επίτιμη υποδιευθύντρια των Ανασκαφών Κορίνθου της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, και ιδιαίτερα των πολυετών ανασκαφών του ιερού της Δήμητρας στον Ακροκόρινθο, παρουσιάζει τις τελευταίες εξελίξεις της έρευνάς της σχετικά με τα τοπογραφικά ζητήματα και τα λατρευτικά δρώμενα στο ιερό αυτό, επισημαίνοντας ότι πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Κύρια χαρακτηριστικά στο ιερό είναι οι θεατρόσχημες κατασκευές για την παρακολούθηση λατρευτικών δρωμένων και ιδίως η καθοριστική για τη λατρευτική πρακτική παρουσία εκτεταμένων χώρων εστίασης για τη διεξαγωγή λατρευτικών γευμάτων, καθώς και τα μεγάλης κλίμακας πήλινα αγάλματα νεαρών ανδρικών μορφών.
- Πετρόπουλος, Μιχάλης
- Η λατρεία της Δήμητρας στην Αχαΐα
- Ο Μιχάλης Πετρόπουλος, προϊστάμενος της ΛΘ/ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Aρκαδία) εκθέτει διεξοδικά ένα πανόραμα των ιερών και λατρειών της Δήμητρας στην Αχα?α, (Πάτρα, Αίγιο, Βούρα, Πελλήνη, Δύμη). Επικεντρώνεται ιδιαίτερα αναλυτικά στο νέο ιερό της αρχαίας ΄Ανθειας (σημ. κοινότητα Θέας Πάτρας) που ανέσκαψε ο ίδιος. Ιδιαίτερα ξεχωρίζουν ανάμεσα στα πολυάριθμα ευρήματα τα μικκύλα αγγεία πόσεως, τα ονομαζόμενα ποτήρια, που υποβάλλουν την υπόθεση ταύτισης του ιερού με το γνωστό από τις αρχαίες πηγές ιερό της Δήμητρος Ποτηριοφόρου, πιθανόν Θεσμοφόριο. Τέλος, ο συγγραφέας διατυπώνει την ενδιαφέρουσα άποψη ότι η λατρεία της Δήμητρας στην Αχαΐα επισημοποιήθηκε ακριβώς την εποχή της ίδρυσης των πρώτων αχαϊκών αποικιών στη Δύση και για το λόγο αυτό δεν καθιερώθηκε σε αυτές ως επίσημη λατρεία.
- Μπάτζιου-Ευσταθίου, Ανθή
- Λατρείες Δήμητρας και Κόρης στη Δημητριάδα
- Η Ανθή Μπάτζιου Ευσταθίου, προϊσταμένη της ΙΕ/ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (νομός Λάρισας), συγκεντρώνει τα δεδομένα της ανασκαφής που διενήργησε ο Α. Αρβανιτόπουλος εσωτερικά του περιβόλου της Δημητριάδας, αλλά πολύ κοντά στο ανατολικό τείχος και το αντίστοιχο νεκροταφείο της, καθώς και τα ευρήματα από τις νεότερες έρευνες που διεξήγαγε η ίδια στην περιοχή. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν πιστοποιούν την ύπαρξη ενός ιερού της Θεσμοφόρου Δήμητρας. Σε ένα δεύτερο μέρος της μελέτης διερευνάται ο ιδιόμορφος και τοπικός χαρακτήρας της Πασικράτας, λατρευομένης μέσα στο χώρο του νότιου νεκροταφείου της Δημητριάδας, μιας χθόνιας θεσσαλικής θεάς με στοιχεία Αφροδίτης και Περσεφόνης στην υπόστασή της, όπως προκύπτει και από το είδος των αναθημάτων σε αυτή.
- Πινγιάτογλου, Σεμέλη
- Το ιερό της Δήμητρος στο Δίον
- H Σεμέλη Πινγιάτογλου, καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συνοψίζει τα αποτελέσματα των πολύχρονων ανασκαφικών ερευνών της στο σημαντικό στην περιοχή της Μακεδονίας ιερό της Δήμητρας στο Δίον που είχε διαχρονική λειτουργία από τα κλασικά χρόνια ώς το τέλος του 4ου αι. μ.Χ. Διαπιστώνει τη δυαδική λατρεία Δήμητρας και Κόρης, το λατρευτικό συμφυρμό Κόρης και χθόνιας Αφροδίτης, τη γειτνίαση με τα ιερά Ασκληπιού, Διός Υψίστου αλλά και Ίσιδας, τη συλλατρεία με την Κουροτρόφο, την Αρτέμιδα Ειλείθυια και τη μητρική θεά Κυβέλη και την εύγλωττη τέλος, σύνδεση με την αττική λατρεία της ελευσινιακής Δήμητρας μέσω της αναθηματικής επιγραφής στη Βαυβώ.
- Τριανταφυλλίδης, Παύλος
- Kυλινδρικοί επιτύμβιοι βωμοί με διακόσμηση σταχυών και κωδιών μηκώνων από τα Δωδεκάνησα
- Ο Παύλος Τριανταφυλλίδης, προϊστάμενος Τμήματος Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων και Αρχαιογνωστικής Έρευνας της ΚΒ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Δωδεκάννησα) παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα και ιδιάζουσα ομάδα αδημοσίευτων ελληνιστικών επιτύμβιων βωμών από τα Δωδεκάννησα, τη Ρόδο και την Τήλο, που κοσμούνται με ανάγλυφες παραστάσεις σταχυών και κωδιών μήκωνος, συμβόλων και των δύο της γονιμικής και χθόνιας φύσης της Δήμητρας. Ο συσχετισμός των βωμών με τη λατρεία της Δήμητρας επιβεβαιώνεται από δύο άλλα μικρασιατικά παραδείγματα με ενεπίγραφη ανάθεση στη Δήμητρα. Στη μελέτη παρουσιάζονται εξαντλητικά οι παραστάσεις αυτών των δύο φυτών μεμονωμένα ή σε συνδυασμό στα μνημεία της αρχαίας τέχνης από τον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη λατρεία τις Δήμητρας και τις χθόνιες πεποιθήσεις.
