Περιλήψεις εργασιών

ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ Γεωργία και ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ Τάσος
Η αρχαιολογία των λάκκων: πρακτικές και χώροι (εν-)απόθεσης στη νεολιθική της Βόρειας Ελλάδας

Η διάνοιξη λάκκων και η απόρριψη ή και απόθεση υλικών σε αυτούς συνιστά μια μάλλον κοινή πρακτική για την ευρωπαϊκή νεολιθική. Λάκκοι ποικίλων μεγεθών και σχημάτων αποκαλύπτονται σχεδόν σε κάθε νεολιθική θέση: σε επίπεδους οικισμούς και τεχνητούς γήλοφους, στο εσωτερικό οικιακών μονάδων και άλλων κτιριακών δομών, σε υπαίθριες περιοχές των εγκαταστάσεων και ακόμα εκτός των νεολιθικών οικισμών. Με βάση τη μέχρι τώρα έρευνα δεν υπάρχει αμφιβολία πως η διάνοιξη ορυγμάτων και η απόθεση καταλοίπων του υλικού πολιτισμού σε αυτά αποτελούσε δραστηριότητα και ‘οικιακού’ (domestic) χαρακτήρα, άμεσα συνδεδεμένη με το νεολιθικό ‘νοικοκυριό’ και πλήρως ενσωματωμένη στην καθημερινότητα των κατοίκων των νεολιθικών οικισμών. Παρόλο, όμως, που αποτελούν συνηθισμένα ανασκαφικά ευρήματα, οι νεολιθικοί λάκκοι (και τα περιεχόμενά τους) έχουν συζητηθεί ελάχιστα ως μια ειδική κατηγορία κατασκευών με ερευνητική αξία και ερμηνευτική δυναμική. Η εύρεση σπασμένων αντικειμένων, διατροφικών υπολειμμάτων ή υποπροϊόντων μιας παραγωγικής διαδικασίας στο εσωτερικό τους οδήγησε την αρχαιολογική σκέψη στη σύνδεση των νεολιθικών λάκκων με δραστηριότητες κυρίως απορριμματικού χαρακτήρα, που διέπονται από τυχαιότητα και απέχουν από τα πεδία κοινωνικής δράσης των νεολιθικών κοινωνιών και συνεπώς στερούνται οποιασδήποτε κοινωνικής ή και νοηματικής ανάγνωσης. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η αρχαιολογική θεωρία και πρακτική τείνει να προσεγγίσει την απόρριψη καταλοίπων στους νεολιθικούς λάκκους ως δομημένη και κοινωνικά οργανωμένη πρακτική επιλεκτικής και σκόπιμης εναπόθεσης. Αντίστοιχες ερμηνευτικές προσεγγίσεις βρίσκονται εδώ και πολλές δεκαετίες στο επίκεντρο του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος για τα νεολιθικά ορύγματα της Βόρειας Ευρώπης. Αντίθετα, για τη Βαλκανική νεολιθική οι θεματικές αυτές έχουν συζητηθεί ελάχιστα, παρόλο που οι ανασκαφές, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, έχουν φέρει στο φως αρκετά παραδείγματα λάκκων, οι οποίοι δεν ερμηνεύονται ως απορριμματικοί χώροι, αλλά ανήκουν σε άλλες κατηγορίες ορυγμάτων, όπως λάκκοι κατοίκισης, εργασίας, αποθήκευσης, απόληψης/πρόσκτησης υλικών και ενταφιασμού. Η παρούσα συζήτηση αξιοποιεί αρχαιολογικά παραδείγματα λάκκων από τη νεολιθική, κυρίως, της Βόρειας Ελλάδας στοχεύοντας στην υπέρβαση της διχοτομίας μεταξύ λάκκων απορριμματικού χαρακτήρα, που επιδέχονται καθαρά χρηστικών ερμηνειών, και λάκκων οργανωμένης απόθεσης υλικών, που εμπεριέχουν σύνθετες κοινωνικές και νοηματικές πρακτικές. Αντίθετα, θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την ερμηνευτική πολυπλοκότητα των λάκκων, τονίζοντας την κοινωνική σημασία που αποκτούν οι εν λόγω κατασκευές μέσω οργανωμένων πρακτικών απόθεσης ή και απόρριψης υλικών σε αυτές. Παράλληλα εξετάζεται η σημασία αυτών των πρακτικών για την ιδεολογική αναπαραγωγή των νεολιθικών κοινωνιών και την ανάπτυξη ποικίλων ενδοκοινοτικών και διακοινοτικών σχέσεων. Θεσσαλονίκη, 14.7.2008

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ