Περιλήψεις εργασιών

ΤΟΥΛΟΥΜΗΣ Κοσμάς
«Με τη μόνιμη εγκατάσταση γεννιέται η έννοια της πατρίδας»: η αναπλαισίωση της προϊστορικής αρχαιολογίας στη σύγχρονη εκπαίδευση

Η εκπαίδευση συνιστά μια σημαντική παράμετρο για τη διερεύνηση της υποδοχής της προϊστορίας από την ελληνική κοινωνία. Επισημαίνοντας, λοιπόν, τα χαρακτηριστικά της «αναπλαισίωσης» της προϊστορικής αρχαιολογίας σε σχέση με την εκπαίδευση, καθίστανται περισσότερο φανερές τόσο οι «θεσμοποιημένες» υποκείμενες αντιλήψεις για το παρελθόν και τη διαχείρισή του και οι εκπαιδευτικές τους διαστάσεις, όσο και η θέση που κατέχει η προϊστορική αρχαιολογία στη σύγχρονη εκπαίδευση ως γνωστικό αντικείμενο ή εκπαιδευτικό εργαλείο. Τίθεται έτσι αναπόφευκτα το ερώτημα: συγκαταλέγεται, τελικά, η προϊστορία στην εκπαίδευση του 21ου αιώνα; Έχει περάσει αρκετός καιρός από το 1994 όταν η προϊστορία είχε χαρακτηριστεί, από τους P. Stone και D. McKenzie, ως ένα «αποκλεισμένο», από την εκπαίδευση, παρελθόν. Στην ελληνική μέση εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε, τα τελευταία χρόνια, σωρεία εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων: άλλαξαν σχολικά εγχειρίδια, συγκροτήθηκαν νέα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, εισήχθησαν νέες παιδαγωγικές έννοιες στα σχολεία, ενώ, ήδη, κάνουν δειλά την εμφάνισή τους και οι πρώτες μορφές διδασκαλίας με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Η ανάπτυξη της μουσειακής εκπαίδευσης, παράλληλα, οδήγησε στην υλοποίηση σε αρκετά μουσεία της χώρας εκπαιδευτικών προγραμμάτων εξοικείωσης των μαθητών με την προϊστορία, ενώ και οι προϊστορικοί αρχαιολόγοι αναζητούν τρόπους επαφής με το μαθητικό κοινό. Δεν αρκεί, όμως, η προσπάθεια μουσείων και μεμονωμένων αρχαιολόγων, ιδίως όταν στο πλαίσιο του τυπικής σχολικής εκπαίδευσης η αντίληψη για την προϊστορία παραμένει αναλλοίωτη. Η «αναπλαισίωση» της προϊστορικής αρχαιολογίας στη σύγχρονη εκπαίδευση πραγματοποιείται στα σχολικά εγχειρίδια που απευθύνονται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, στα εκπαιδευτικά λογισμικά για την υποβοήθηση της διδασκαλίας της Ιστορίας και στα σενάρια και σχέδια μαθημάτων που εκπονούνται τόσο στο πλαίσιο της τυπικής σχολικής εκπαίδευσης (π.χ. διδασκαλία Ιστορίας) όσο και σε μορφές ημιτυπικής σχολικής εκπαίδευσης (π.χ. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση). Δεν πρόκειται απλά για μια διαδικασία προσαρμογής της επιστημονικής γνώσης σε εκπαιδευτικούς σκοπούς και μαθησιακά δεδομένα. Συσχετίζεται με το κοινωνικό νόημα που παράγεται και αντικατοπτρίζει ευρύτερες αντιλήψεις και παραδοχές, συνεισφέροντας, στην ουσία, στη συγκρότηση αυτού που οι κοινωνιογλωσσολόγοι ονομάζουν «λόγο» (discourse): την οργάνωση και τη δομή του τρόπου με τον οποίο πρόκειται να συζητηθεί το θέμα «προϊστορία». Η «αναπλαισίωση» της προϊστορίας στη σύγχρονη εκπαίδευση, συνεπώς, αποτελεί μια διαδικασία αναπαράστασης, «επιτέλεσης» της μνήμης, η οποία πραγματοποιείται με όλους τους δυνατούς τρόπους (γραπτό λόγο, εικόνα, πολυμεσικές εφαρμογές σε λογισμικά κ.λ.π.) . Είναι, όμως, γεγονός ότι παρά την ολοένα και αυξανόμενη συμμετοχή των άλλων τρόπων, π.χ. της εικόνας στα σχολικά εγχειρίδια, ο γραπτός λόγος παραμένει κυρίαρχος, άρα και η ανάλυση της γλωσσικής έκφρασης του κοινωνικού νοήματος παραμένει βασικό εργαλείο για να γίνει αυτή κατανοητή.

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ