Περιλήψεις εργασιών

ΠΕΡΠΕΡΑΚΗ Ολυμπία
Επαναπροσδιορίζοντας τη μελέτη της «κοινωνικής οργάνωσης»: Η περίπτωση της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στη νότια ηπειρωτική Ελλάδα

Η ανάλυση της «κοινωνικής οργάνωσης» αποτελεί σκοπό και εξαγγελία πολλών προϊστορικών μελετών. Το θεωρητικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έχουν λάβει χώρα οι περισσότερες τέτοιες μελέτες είναι αυτό της κοινωνικής εξέλιξης, με τη γνωστή αντίληψη της ιστορίας ως μιας πορείας από απλές προς συνθετότερες μορφές και την έμφαση στην εμφάνιση κεντρικής εξουσίας ως μία κρίσιμη καμπή σε αυτήν την ιστορία. Οι διαδικασίες αυτές συχνά συνοψίζονται σε διαφορετικούς «τύπους» κοινωνικής οργάνωσης και, πραγματικά, η κοινωνική ανάλυση ενίοτε εξισώνεται με την αναγνώριση στο αρχαιολογικό υλικό κάποιου από τους τύπους αυτούς. Τα προβλήματα και οι εσφαλμένες παραδοχές αυτής της μεθόδου έχουν ήδη υπογραμμιστεί. Παραδείγματος χάριν, η προσέγγιση αυτή έχει δεχθεί δριμεία κριτική για τις ισοπεδωτικές γενικεύσεις που επιβάλλει, με αποτέλεσμα να χάνεται και να παραβλέπεται η μοναδικότητα της εκάστοτε περίπτωσης. Εξίσου προβληματική είναι η στατική εικόνα της κοινωνίας την οποία αναγκαστικά προωθεί. Σημαντική θεωρητική εξέλιξη της τελευταίας εικοσαετίας ήταν η απόρριψη της ιδέας της «κοινωνίας» ως δόκιμου αντικειμένου ανάλυσης επιδεχόμενου κατηγοριοποίησης και η εναλλακτική έμφαση στις διαδικασίες παραγωγής και αναπαραγωγής των κοινωνικών σχέσεων. Αναλυτική προτεραιότητα δίνεται τώρα στις κοινωνικές πρακτικές που στηρίζουν διαφορετικές ανθρώπινες σχέσεις. Η ισχύς αναγνωρίζεται ως εγγενής σε όλες τις σχέσεις και κατά συνέπεια ως διάχυτη στο κοινωνικό τοπίο. Το μειονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι ότι, επιχειρώντας να αναδείξει την πολυπλοκότητα της κοινωνικής ζωής και τη ρευστότητα του κοινωνικού τοπίου, οδηγεί σε συχνή απώλεια της αίσθησης «τάξης» και συνοχής που προϋποθέτει η κοινωνική ύπαρξη. Επανασυνθέτοντας σημαντικές αρχές αυτής της προσέγγισης, η παρούσα ανακοίνωση προτείνει ένα εναλλακτικό μοντέλο κοινωνικής ανάλυσης. Βασική αφετηρία είναι η αντίληψη της κοινωνικής πράξης ως μέσου για την προβολή συγκεκριμένων κοινωνικών σχέσεων ως ιδιαίτερα σημαντικών για την κοινωνική αναπαραγωγή – ως των σχέσεων έξω από τις οποίες η κοινωνική ύπαρξη θεωρείται αδύνατη. Βασικός στόχος της κοινωνικής ανάλυσης γίνεται η ανάδειξη αυτής ακριβώς της δυναμικής διαδικασίας. Το είδος των αποτελεσμάτων που υπόσχεται η προσέγγιση αυτή καταδεικνύεται σε μία συγκεκριμένη περίοδο της Αιγαιακής Προϊστορίας, την Πρωτοελλαδική εποχή. Σε προηγούμενες αναλύσεις, η εποχή αυτή είχε συζητηθεί ιδιαίτερα για την εμφάνιση μνημειώδους αρχιτεκτονικής και πολύπλοκων σφραγιστικών συστημάτων που έχουν μέχρι σήμερα θεωρηθεί ως αναμφισβήτητες ενδείξεις για την ύπαρξη κεντρικής εξουσίας. Προσφέροντας μία διαφορετική ερμηνεία των στοιχείων αυτών του υλικού πολιτισμού, η παρούσα ανακοίνωση επαναπροσδιορίζει τη φύση και ιστορική σημασία αυτής της μορφής οργάνωσης και τις σχέσεις ισχύος που αντιπροσωπεύει.

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ