Περιλήψεις εργασιών

BENVENUTI Alberto G.
Η αρχαιολογική έρευνα και η ιστορικο-διαλεκτική εξήγηση

Η επιμονή με την οποία στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες τείνουμε όλο και περισσότερο να προτείνουμε μια αντίθεση αποκλειστικώς ανάμεσα στην εξήγηση των θετικών επιστημών και την ιστορική ανάγνωση δεν είναι σε θέση να κρύψει τελείως τα ίχνη μιας σημαντικής αφαίρεσης, εκείνης της ιστορικο-διαλεκτικής εξήγησης. Μια εξήγηση που προσπαθεί να συλλάβει τις σταθερές, τις επαναλαμβανόμενες συνθήκες, όχι την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να ανακαλύψουμε τις αιτίες, με στόχο να διαπιστωθεί η αντίθεση σε σχέση με άλλες σταθερές, με επαναλαμβανόμενες συνθήκες, και πιθανώς τα αποτελέσματα της αντίθεσης αυτής: μια εξήγηση που τοποθετείται απέναντι στα γεγονότα για να επιβεβαιώσει όχι τόσο το απρόβλεπτο ή αντίθετα το προβλέψιμο, αλλά το εν δυνάμει ρόλο άρνησης και υπέρβασης του υπάρχοντος. Στην προ-προϊστορική αρχαιολογία το πρόβλημα είναι όμως πιο συγκεκριμένο και μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: σε ποιούς αρχαιολογικούς δείκτες πρέπει να αναζητηθεί η επαλήθευση της εγκυρότητας μιας εξήγησης ιστορικο-διαλεκτικού τύπου. Η απάντηση που μπορεί να προταθεί είναι ότι μπορεί να αποδειχθεί η ύπαρξη αρχαιολογικών στοιχείων, «τύπων», η λειτουργία των οποίων δεν είναι το αποτέλεσμα του ρόλου που τους έχει ανατεθεί από το «πολιτιστικό» σύστημα στο οποίο είναι ενταγμένοι, αλλά μπορεί, αντίθετα, να αλλάζει ως έκφραση ενεργειών κοινωνικών ομάδων στο πλαίσιο πολύπλοκων κοινωνιών. Η αλλαγή αυτή μπορεί να είναι τέτοιας φύσης ώστε να συμβάλει στον καθορισμό, έστω και φαινομενικά, μιας συνολικής μετατροπής του συστήματος ή, αν προτιμάμε κανείς, να αποτελεί μια ιδιαίτερα πρόωρη αποκαλυπτική ένδειξη, αυτής της μετρατροπής που είναι ήδη σε εξέλιξη. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η διαλεκτική άρνηση μπορεί να γίνει αντιληπτή αρχαιολογικώς μέσω των αλλαγών της λειτουργικής σημασίας ενός συγκεκριμένου αρχαιολογικού στοιχείου, τότε αυτό θα ισχύει και σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας ξεκινώντας, για παράδειγμα, από τις θρησκευτικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Πίσω από αυτές δικαιολογημένα μπορεί κανείς να υποθέσει την ύπαρξη δράσης συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, όμως ο καθορισμός των ομάδων αυτών δεν είναι καθόλου εύκολος.

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ