Περιλήψεις εργασιών

ΣΑΜΨΩΝ Αδαμάντιος και ΚΑΤΣΑΡΟΥ-ΤΖΕΒΕΛΕΚΗ Στέλλα και ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Βάγια
Χώρος και αντικείμενα κοινωνικού και συλλογικού συμβολισμού στο νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς Μυκόνου

Κατά την ανασκαφή του νεολιθικού οικισμού της Φτελιάς στη Μύκονο ήρθε στο φως, στη φάση ΙΙ, χώρος που περιείχε κεραμική με ιδιαίτερα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Αγγεία σερβιρίσματος με πολύχρωμη διακόσμηση («polychrome crusted ware»), «καρποδοχεία» με διπλή βάση («rechauds») και αδρές λεκάνες με διάτρητα χείλη («cheese-pots») βρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά μέσα στις επιχώσεις ενός αποσπασματικά διατηρημένου κτηρίου στο ψηλότερο σημείο του νεολιθικού γήλοφου, κτηρίου με μεγάλες διαστάσεις και προσεγμένη τοιχοδομία με αψιδωτή ή ελλειψοειδή κάτοψη (κτήριο Α6). Πέραν του γεγονότος ότι τα παραπάνω ευρήματα παρέχουν νέα στοιχεία στην αιγαιακή νεολιθική τυπολογία και τεχνολογία (εφαρμογή πολύχρωμων κοσμημάτων σε μετόπες μετά την όπτηση, πρώτος διαχωρισμός των «rechauds» από τις καρποδόχες βάσει της τριμερούς τεχνολογίας τους και του βαθύ όρθιου κοίλου πυθμένα μέσα από το εξωτερικό κωνικό πόδι, πρώιμη χρονολόγηση των «cheese-pots» στις αρχές της 5ης χιλ. π.Χ., ντόπια τεχνολογικά χαρακτηριστικά), η στρωματογραφική τους συνάφεια υποδηλώνει μια μη συνηθισμένη σχέση. Η ιδιαιτερότητα επιτείνεται από τη συλλογή πολλών ειδωλίων και μικροαντικειμένων στο χώρο αυτόν, όπως ένα χρυσό εξάρτημα (ένδυσης;) και ένα χάλκινο δακτυλιοειδές περίαπτο (ring idol). Στην παρούσα ανακοίνωση «χτίζουμε» σιγά σιγά μια ερμηνεία του συγκεκριμένου χώρου χρησιμοποιώντας τις χρηστικές και στατιστικές πληροφορίες των ευρημάτων σε συνδυασμό με τη θεωρία για τον κοινωνικό ρόλο του υλικού πολιτισμού. Με αφετηρία τον προσδιορισμό της πρακτικής χρήσης των αγγείων του κτηρίου Α6 της Φτελιάς βλέπουμε καταρχήν ένα χώρο πολυλειτουργικό, που συνδυάζει την άσκηση εξειδικευμένων πρακτικών επεξεργασίας και προετοιμασίας τροφίμων (στα «rechauds» και «cheese-pots») με την κατανάλωση των ίδιων ή άλλων προϊόντων τους (στα γραπτά πολύχρωμα). Διαπιστώνουμε ότι οι δράσεις στο χώρο αυτό παρουσιάζουν μαζικά χαρακτηριστικά και μεγάλη πυκνότητα χρήσης και υποδηλώνουν συγκέντρωση πολλών ανθρώπων στο χώρο. Ταυτόχρονα βλέπουμε ένα χώρο όπου παράγονται ή καταναλώνονται κεραμικά προϊόντα ντόπια και εντελώς ιδιόμορφα μέσα στον ευρύτερο νεολιθικό πολιτισμό των Κυκλάδων, πράγμα που αποτελεί δείκτη της δυνατότητας για πολιτισμική διαφοροποίηση. Με βάση τα δεδομένα αυτά, προτείνουμε την ανάγνωση του κτηρίου Α6 ως χώρου συλλογικών/ομαδικών ή κοινοτικών συνευρέσεων με επίκεντρο το φαγητό και τα σκεύη της ιδιαίτερης ντόπιας φυσιογνωμίας. Ως συνεύρεση μπορεί να υποτεθεί ποικιλία δράσεων, από την παραγωγή κεραμικής έως τη συστηματική επεξεργασία κάποιου τροφικού προϊόντος και την κατανάλωση και των δύο. Βλέπουμε τόσο το χώρο όσο και τον υλικό πολιτισμό του ως φορείς ιδιαίτερης συμβολικής σημασίας για τη διαμόρφωση και διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και για την εκτόνωση των κοινωνικών αντιθέσεων του πληθυσμού της Φτελιάς. Ταυτόχρονα εξετάζουμε την πιθανότητα ο ιδιόμορφος υλικός πολιτισμός της Φτελιάς να λειτουργεί ως σημείο αναγνωρισιμότητας των κατοίκων της Φτελιάς μέσα στην ευρύτερη πολιτισμική σφαίρα των Κυκλάδων. 1. Καθ. Αδαμάντιος Σάμψων, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών, Ρόδος 85100, τηλ. 22410-99323, κιν. 694 526 8615. 2. Υποψ. Διδ. Βάγια Μαστρογιαννοπούλου, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Αρχαιολογίας Φιλοσοφικής Σχολής, κιν. 693 292 7223. 3. Δρ. Στέλλα Κατσαρού-Τζεβελέκη, ΥΠΠΟ, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδας, Αρδηττού 34β, Αθήνα 11636, τηλ. 210-9224339, κιν. 693 205 9944, www.stellakatsarou.gr.

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ