Περιλήψεις εργασιών

ΧΟΛΕΒΑ Μαρία
Κεραμεική τεχνολογία: θεωρητικές προσεγγίσεις και μεθοδολογικά εργαλεία

Για την ερμηνεία των προϊστορικών κοινωνιών, ο αρχαιολόγος έχει στη διάθεση δύο δεδεμένα: από τη μία, τις ιδιαίτερες μεθοδολογικές και θεωρητικές επιλογές του (την «κοσμοθεωρία» του), οι οποίες και καθοδηγούν την κοινωνική κι εν γένει ιστορική ανασυγκρότηση του προϊστορικού περιβάλλοντος, κι από την άλλη, το καθεαυτό, αρχαιολογικό «αντικείμενο», το εμπειρικό ανασκαφικό υλικό. Στη συνάντηση των δύο αυτών στοιχείων στην αρχαιολογική διαδικασία σκιαγραφείται η εικόνα του εκάστοτε υλικού πολιτισμού, ενώ κάθε αρχαιολογίκο δεδομένο, ως θραυσμένη αντανάκλαση της πραγματικής ζωής του προϊστορικού ανθρώπου, συσχετίζεται με την προσπάθεια κατανόησης των βασικών πτυχών της ανάπτυξής του ως μονάδας κι ως ομάδας. Ένα τέτοιο ακριβώς κατάλοιπο αποτελεί η κεραμεική. Ωστόσο, στην προσπάθεια τους οι αρχαιολόγοι να αξιοποιήσουν τη κεραμεική ως μέσο επίλυσης χρονολογικών και ερμηνευτικών προβλημάτων, που ταλανίζουν την έρευνα της Εποχής του Χαλκού στον αιγαιακό χώρο, παραβλέπουν συχνά όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία συγκροτούν την τεχνολογία και την τεχνογνωσία, που κρύβονται πίσω από το αγγείο. Παρά το γεγονός πως τα πρώτα σπέρματα αναζήτησης τεχνολογικών προσεγγίσεων των τεχνημάτων μέσα από έναν προσανατολισμό στην εθνοαρχαιολογία, συναντώνται στο έργο αρχαιολόγων ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τις έρευνες του Τσούντα και κατόπιν του Ξανθουδίδη, η ελληνική προϊστορική αρχαιολογία έμεινε για δεκαετίες αγκυλωμένη σε τυπολογικές και μορφολογικές αναλύσεις. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, η διεθνής έρευνα της κεραμεικής τεχνολογίας, στρεφόμενη σε εθνοαρχαιολογικές και ανθρωπολογικές μελέτες, έχει φέρει στο προσκήνιο των αρχαιολογικών αναζητήσεων ένα μεθοδολογικό και ερμηνευτικό εργαλείο, γνωστό ως chaine operatoire (εγχειρηματική ή τεχνολογική αλυσίδα). Η ανασύνθεση αυτής της εγχειρηματικής αλυσίδας, η οποία μετατρέπει τις πρώτες ύλες σε χρηστικά κοινωνικά προϊόντα, μπορεί να αποκαλύψει, στο βαθμό του δυνατού, όλους εκείνους τους πολύμορφους μηχανισμούς, οι οποίοι διέπουν την παραγωγική διαδικασία και οι οποίοι αντανακλούν το κοινωνικό, ιδεολογικό και οικονομικό πλέγμα του εκάστοτε κοινοτικού περιβάλλοντος. Στο φόντο αυτού του νέου προσανατολισμού, η ελληνική προϊστορική αρχαιολογία επιδεικνύει πλέον ένα αναβιούμενο ενδιαφέρον για τις τεχνολογικές προϊστορικές δραστηριότητες ιδιαιτέρα στα πλαίσια της νεολιθικής, παραμένοντας ωστόσο αρκετά άτονο στο πλαίσια της έρευνας της Εποχής του Xαλκού, κατά τη διάρκεια της οποίας οι τεχνικές κατασκευής των αγγείων παρουσιάζουν μια βαθιά τομή στην εξέλιξη τους, με την εμφάνιση ενός νέου μέσου παραγωγής της κεραμεικής, τον κεραμεικό τροχό. Μέσα από μία ιχνηλάτηση της πορείας, την οποία ακολούθησε η έρευνα της κεραμεικής τεχνολογίας από τα τέλη του 19ου αιώνα ως σήμερα, σκοπός αυτής της ανακοίνωσης είναι ο προσδιορισμός του περιεχομένου της εγχειρηματικής αλυσίδας, ως μεθοδολογική και ερμηνευτική έννοια συνδεδεμένη με τη μελέτη της κεραμεικής τεχνολογίας των προϊστορικών συστημάτων παραγωγής.

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ