Περιλήψεις εργασιών

ΚΑΤΣΑΡΟΥ - ΤΖΕΒΕΛΕΚΗ Στέλλα
Το σπήλαιο ως δυναμικός τόπος νοημάτων και συμβολισμών στη Νεολιθική: κριτική επανεξέταση των στερεότυπων εξηγήσεων

Η παρούσα ανακοίνωση κάνει μια κριτική επισκόπηση των ερμηνειών που έχουν διατυπωθεί έως τώρα σχετικά με τη χρήση των σπηλαίων της νότιας Ελλάδας στη Νεολιθική και διαπιστώνει ότι σ’ αυτό το πεδίο έρευνας κυριαρχούν ακόμα οι οικονομικές, λειτουργιστικές και ντετερμινιστικές ερμηνείες που οδηγούν σε μια ενιαία στερεοτυπική εξήγηση περί πρακτικής αξιοποίησης των σπηλαίων από τον άνθρωπο (παραγωγό). Κάποιες απόπειρες εισαγωγής της έννοιας της λατρείας ή της ιερότητας στη νεολιθική σπηλαιολογία δεν πέτυχαν καμία ερμηνευτική ανανέωση, διότι έγιναν με νομοτελειακούς όρους που βασίστηκαν είτε στις μεταγενέστερες χρονολογικά χρήσεις των σπηλαίων σαν ιερά είτε στην αυτονόητη εξίσωση του «σπάνιου» και «περίεργου» (τόπου ή αντικειμένου) με το «λατρευτικό», και δεν προέκυψαν από την λεπτομερή μελέτη των στρωματογραφικών συμφραζομένων και των υλικών καταλοίπων κάθε συγκεκριμένης νεολιθικής φάσης χρήσης κάθε συγκεκριμένου σπηλαίου. Στόχος της ανακοίνωσης είναι καταρχήν να διαχωρίσει τις έννοιες του συμβολισμού (symbolism) και της λατρείας (ceremony) για τα νεολιθικά σπήλαια και να προτείνει την προσεκτική και κριτική χρήση της δεύτερης ως ερμηνεία επί τη βάσει των ειδωλίων και της γραπτής και διακεκριμένης κεραμικής, όταν δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να τεκμηριώνουν τις ιερές πράξεις κατά τις οποίες τα υποτιθέμενα αντικείμενα έπαιξαν λατρευτικό ρόλο. Αντίθετα προτείνει εναλλακτικά σαν πρώτο και πιο ασφαλές ερμηνευτικό βήμα, την έμφαση στην ιδεολογική και συμβολική υπόσταση κάθε νεολιθικού σπηλαίου ως φορέα νοημάτων του συγκεκριμένου νεολιθικού πληθυσμού που το βλέπει και το χρησιμοποιεί. Στα πλαίσια αυτής της θεωρητικής πρόσληψης, κρίνει απαραίτητο να υπογραμμίσει την ιστορικότητα αυτού του νοήματος που κάθε σπήλαιο έχει αποκτήσει ως τόπος αναφοράς, άρα και τη δυναμικότητά του υπό την επιρροή των αστάθμητων και συνεχώς μεταβαλλόμενων ατομικών και ομαδικών συγκυριών.

<< Επιστροφή στο πρόγραμμα του συνεδρίου
<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών

© 2008: ΠΘ, ΑΠΘ, ΥΠΠΟ