ARCHAEOLOGICAL MEETING OF THESSALY AND CENTRAL GREECE, 2006-2008
FROM PREHISTORY TO THE CONTEMPORARY PERIOD

Paper abstract

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ Βάσσα
Δρ. Θεολογίας. Θεολόγος, κάτοχος master, υποψήφια διδάκτωρ (προς κατάθεση), Διευθύντρια Γυμνασίου Καναλίων
Τοπιογραφίες στο εικονογραφικό πρόγραμμα του καθολικού της Ι. Μ. Ευαγγελισμού Σκιάθου.
(ανακοίνωση τοίχου)

Η Ι. Μ. Ευαγγελισμού Σκιάθου ιδρύθηκε το 1794 από τον όσιο Νήφωνα, οπαδό του πνευματικού κινήματος της φιλοκαλικής αναγέννησης ή άλλως των «Κολλυβάδων». Το καθολικό της μονής, κτισμένο στα πρότυπα τα αθωνίτικων καθολικών, είναι στο σύνολό του ανεπίχριστο εκτός από το Ιερό Βήμα, το οποίο ιστορήθηκε το 1822 από τους αδελφούς-αγιορείτες αγιογράφους Βενιαμίν α΄ (μοναχό), Μακάριο β΄ (ιεροδιάκονο) και παπα-Θαλάσσιο, με καταγωγή από τη Γαλάτιστα Χαλκιδικής. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό στοιχείο στο εικονογραφικό πρόγραμμα του Ιερού Βήματος αποτελούν οι διακοσμητικές ταινίες, που στο κέντρο τους φέρουν μετάλλια με τοπιογραφίες σε μονοχρωμία, οι οποίες κοσμούν εσωρράχια τόξων, καθώς και μικρές στενόμακρες επιφάνειες. Κατά τον 18ο αι. εκτός από την καθαρά θρησκευτική ζωγραφική άρχισαν να εμφανίζονται και κοσμικά θέματα ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβανόταν και τοπία. Την ίδια εποχή κοσμούνται οι τοίχοι των αρχοντικών της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας με έργα λαϊκής τέχνης, που ανάμεσα στα θέματά τους περιελάμβαναν και τοπιογραφίες στις οποίες συνήθως απεικόνιζαν με προοπτικό βάθος ευρωπαϊκές πόλεις, ενώ ήδη ξένα στοιχεία από την Ανατολή και Δύση (baroque) είχαν αρχίσει να εισχωρούν στην κοσμική τέχνη. Γνωστοί Χιονιαδίτες και Σαμαριναίοι ζωγράφοι διακόσμησαν με τοπιογραφίες πλήθος αρχοντικών, αρκετές από τις οποίες έφεραν ωοειδή πλαίσια. Η εύκολη διάδοση των χαρακτικών και των γκραβούρων με την ποικιλία των θεμάτων τους άρχισαν να εμπλουτίζουν την εντοίχια διακόσμηση και των ναών, καθώς οι ζωγράφοι των αρχοντικών ήταν συγχρόνως και αγιογράφοι. Τα πρώτα κοσμικά θέματα άρχισαν να εμφανίζονται στους τοίχους,στους νάρθηκες των καθολικών βασικά του Αγίου Όρους και από εκεί στη συνέχεια άρχισε η διάδοσή τους σε ναούς και μοναστήρια, έξω από την Αθωνίτικη πολιτεία. Ο Γέροντας Μακάριος (και οι μαθητές του), εισήγαγε στοιχεία της κοσμικής ζωγραφικής στα έργα του, με τα οποία κάλυπτε μικρές στενόμακρες επιφάνειες στους τοίχους των ναών. Ανάλογα δείγματα εξαιρετικής τέχνης απαντούν στο Ιερό Βήμα της Μονής Ευαγγελισμού. Χαρακτηριστικό και εντυπωσιακό στοιχείο αποτελεί εκτός από τη μίμηση αρχαιοελληνικών κιόνων στα ταινιωτά πλαίσια, ο ρεαλισμός στην απόδοση της φύσης των κεντρικών μεταλλίων, το άρτιο σχέδιο και το προοπτικό βάθος, που πιστοποιούν την καλλιτεχνική ποιότητα του έργου των γαλατσιάνων ζωγράφων.

<< Return to the speakers list