APXAIOΛOΓIKO EPΓO ΘEΣΣAΛIAΣ KAI ΣTEPEAΣ EΛΛAΔAΣ, 2003-2005
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΩΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Περίληψη ομιλίας

Η οργάνωση των «ημερολογίων» στην Αρχαία Ελλάδα: Θεσσαλικά δεδομένα.

Σοφία Κραβαρίτου

[Έκτακτη αρχαιολόγος,Δρ. Φιλιλογίας,Δρ. Θρησκευτικής Ανθρωπολογίας, ΙΓ΄ ΕΠΚΑ]

Η οργάνωση του λατρευτικού κυκλικού χρόνου στην Αρχαία Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την απουσία ενός γραπτού κειμένου, «ημερολογίου», με περιεχόμενο το σύνολο των ετήσιων τελετουργιών. Τα ονόματα των μηνών διαφοροποιούνται από πόλη σε πόλη, και ο μεγάλος αριθμός, ο χαρακτήρας, και η διαφορετική περιοδικότητα των εορτών επιπλέον διαφοροποιούνται κατά πόλη και κατά ιστορική περίοδο. Αφ΄ενός, υπήρχαν κάποιες κοινά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την κοσμική τάξη που βρίσκεται στη βάση οργάνωσης κάθε ημερολογίου. Οι ΄Ελληνες υιοθέτησαν το σεληνο-ηλιακό ημερολόγιο, την πρακτική των εμβόλιμων μηνών, την ονομασία των μηνών με βάση τα ονόματα των εορτών και των λατρευτικών επιθέτων των θεών, την εκτέλεση λατρευτικών πράξεων σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία του έτους. Αφ΄ετέρου όμως η οργάνωση του λατρευτικού κυκλικού χρόνου κάθε πόλης ή κοινότητας χαρακτηρίζεται από ιδιαιτερότητα. Τα «ημερολόγια», για παράδειγμα, των θεσσαλικών πόλεων αποδεικνύουν ότι η γνώση του ελληνικού «ημερολογίου» δεν περιορίζεται κατ΄ανάγκη στους μήνες και τις εορτές της Αττικής, που αποτελούν ευρύ σημείο αναφοράς της σύγχρονης έρευνας. Αντίθετα η σημασία των εορτών, η εκλογή της ημερομηνίας, και τα αίτια τους, που διαμορφώνονται στο χρόνο της ιστορικής διήγησης των Ελλήνων ποιητών και ιστοριογράφων, αποτελούν αυστηρά τοπικές παραμέτρους που βρίσκουν εφαρμογή σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, για μια ορισμένη κοινωνική ομάδα, και για μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Έτσι, η δομή του «ημερολογίου» χτυπά στον παλμό κάθε κοινότητας ή πόλης και αποτελεί τον καθρέφτη των κοινωνικο-πολιτικών και οικονομικών συνθηκών από τις οποίες διέρχεται ανά τους αιώνες.