APXAIOΛOΓIKO EPΓO ΘEΣΣAΛIAΣ KAI ΣTEPEAΣ EΛΛAΔAΣ, 2003-2005
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΩΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Περίληψη ομιλίας

Ο τοιχογραφικός διάκοσμος του καθολικού της μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βυτούμα Καλαμπάκας (1600).

Ελένη- Στυλιανή Τριβυζά

[Υποψήφια Διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων]

Η μονή Βυτουμά βρίσκεται στο όρος Κόζιακας, νοτιοδυτικά της Καλαμπάκας. Σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες, η ανέγερση της μονής ανάγεται το 12ο αιώνα (1161), επί βασιλείας Μανουήλ Α΄ Κομνηνού. Κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα ανεγείρονται το καθολικό, στη ίδια περίπου θέση του μεσοβυζαντινού, καθώς, επίσης, βορειοανατολικά ένα παρεκκλήσιο. Το καθολικό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με υπερυψωμένο φωταγωγό, νάρθηκα και μεταγενέστερο εξωνάρθηκα. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, ανηγέρθηκε και ιστορήθηκε το έτος 1600. Το εικονογραφικό πρόγραμμα, εκτός από τις καθιερωμένες σκηνές ευχαριστιακού χαρακτήρα στο Ιερό, αναπτύσσεται στον κυρίως ναό σε τρεις ζώνες: στις δύο ανώτερες ιστορείται ο Χριστολογικός κύκλος, που συμπληρώνεται με σκηνές του Θεομητορικού και της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ στα πλάγια κλίτη και στο νάρθηκα εκτυλίσσεται ο Ακάθιστος Ύμνος. Στην τρίτη ζώνη παρατάσσονται οι μεμονωμένες μορφές ολόσωμων αγίων, καθώς και δύο παραστάσεις Δέησης. Η εικονογραφική και τεχνοτροπική ανάλυση του διακόσμου, σε συνδυασμό με τη διάταξη του εικονογραφικού προγράμματος, μαρτυρούν την προέλευση του ανώνυμου ζωγράφου ή την επιρροή του από την καλλιτεχνική παράδοση του ευρύτερου Μακεδονικού χώρου.