ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Διεθνές συνέδριο:
Λαϊκός Πολιτισμός και Διαδίκτυο
Βόλος, 6-7 Νοεμβρίου 2013
|
 |
|
 |
|
 |
|
Περιλήψεις εργασιών
- Πέτρος Πετρίδης (Panteion University of Social and Political Sciences)
Πειρατεία, Πνευματική Ιδιοκτησία και Ψηφιακή Δημιουργία στο πλαίσιο των Ομότιμων Δικτύων
Σημείο εστίασης της συγκεκριμένης παρουσίασης αποτελούν οι μετασχηματισμοί των ψηφιακών έργων που επιτελούνται αναφορικά με το καθεστώς αξίας και πνευματικής τους ιδιοκτησίας στο πλαίσιο των ομότιμων δικτύων. Τα ομότιμα δίκτυα (γνωστότερα ίσως ως δίκτυα Peer-2-Peer) έκαναν την εμφάνισή τους στα τέλη της δεκαετίας το '90 και αποτέλεσαν δυνητικούς χώρους που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον εκατομμυρίων χρηστών ανά τον κόσμο. Ταυτόχρονα, συγκροτήθηκαν ως πεδία σύγκλισης, ρήξης και διαλόγου ανάμεσα σε χρήστες, δημιουργούς, εταιρείες και οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης γύρω από την έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Πιο συγκεκριμένα, στην εν λόγω παρουσίαση θα επικεντρωθώ σε τρεις θεματικές που -ανάμεσα σε άλλες- αναδύονται από τους λόγους και τις πρακτικές των υποκειμένων που εμπλέκονται με τα ομότιμα δίκτυα. Πρώτον, θα αναφερθώ στις οικονομικές πρακτικές που αναπτύσσονται στο πλαίσιό τους. Τα δίκτυα αυτά, συνήθως αναπαρίστανται ως κοινότητες ή οικονομίες δώρου. Ωστόσο, μια προσεκτικότερη ματιά αναδεικνύει τη συνύπαρξη πολυποίκιλων και ετεροτοπικών οικονομικών "νησίδων" (δωρεά, διαμοιρασμός, ανταλλαγή, εμπόρευμα κ.ά.), γεγονός που καθιστά εξαιρετικά προβληματική την αναγωγή τους σε μια ξεκάθαρη και περιχαρακωμένη οικονομία δώρου.
Δεύτερον, η αποκλειστική αναγωγή των ομότιμων δικτύων στις έννοιες της ανταλλαγής και του διαμοιρασμού είναι εξίσου προβληματική, εξαιτίας του ότι ένα σημαντικό τμήμα των χρηστών ασχολείται εντατικά με τη δημιουργία, την παραγωγή και τη μεταποίηση των αρχικών υλικών/αρχείων. Με άλλα λόγια, τα ομότιμα δίκτυα δεν αποτελούν απλώς πολιτισμικούς χώρους ανάκτησης και κυκλοφορίας προστατευόμενων (copyrighted) έργων, αλλά και χώρους περεταίρω δημιουργίας και καινοτομίας (δημιουργία υποτίτλων, παραγωγή και επεξεργασία εικόνας και ήχου, remixes, remakes κ.ο.κ.), έννοιες που υποτίθεται ότι το ίδιο το copyright προστατεύει.
Τέλος, αναφορικά με το δικαίωμα του copyright, οι ετερογενείς και αλληλοσυγκρουόμενοι λόγοι, πεποιθήσεις και πρακτικές (τόσο ανάμεσα σε χρήστες, εταιρείες και οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης όσο και μεταξύ των χρηστών διαφορετικών ομότιμων δικτύων) εγείρουν ζητήματα σχετικά με την πρόσληψη και τη στάση απέναντι στις έννοιες της πνευματικής ιδιοκτησίας, του πρωτότυπου και του αντιγράφου. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη αναπαράσταση που θέλει τα ομότιμα δίκτυα να συνιστούν χώρους "εξαφάνισης" της πνευματικής ιδιοκτησίας και χαμηλής ποιότητας αντιγράφων, πολλοί χρήστες φαίνεται να υιοθετούν εναλλακτικές προσλήψεις αυτών των εννοιών. Αντί της απόλυτης αποκήρυξης της πνευματικής ιδιοκτησίας και της "ποιότητας", στα ομότιμα δίκτυα, συχνά ενεργοποιούνται αυστηρά "τοπικά" κριτήρια προκειμένου να τις διασφαλίσουν.
