4th ARCHAEOLOGICAL MEETING OF THESSALY AND CENTRAL GREECE, 2009-2011
FROM PREHISTORY TO THE CONTEMPORARY PERIOD

Paper abstract

Ζάχου Ελένη, Ψιμόγιαννου Κατερίνα
ΙΔ΄ ΕΠΚΑ
Η δημιουργία τόπων στο λόφο του Προσκυνά: η απεικόνιση της ανθρώπινης δράσης στο χώρο και στο χρόνο

Στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνιολογικής ανάλυσης, η οποία προσεγγίζει το περιβάλλον και το χώρο ως το υπόβαθρο στο οποίο αναπτύσσονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες, υιοθετήθηκε σταδιακά και από την αρχαιολογική σκέψη μία περισσότερο φαινομενολογική προσέγγιση των τοπίων του παρελθόντος. Σύμφωνα με αυτή, το τοπίο αποτελεί ένα δίκτυο συσχετιζόμενων τόπων, που με το πέρασμα του χρόνου νοηματοδοτούνται και διαμορφώνονται μέσω της ανθρώπινης δράσης, ατομικής ή/και συλλογικής. Ο κάθε τόπος συνεχώς παράγεται, αναπαράγεται και μετασχηματίζεται μέσω συγκεκριμένων επιλογών και κοινωνικών πρακτικών. Οι άνθρωποι αποδίδουν νόημα στον τόπο και αποκτούν με αυτόν συναισθηματική σύνδεση και μνήμες, εφόσον εκεί εγγράφεται οποιαδήποτε καθημερινή εμπειρία, σωματική δραστηριότητα και συμβολική πράξη. Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται η υλική απεικόνιση των ανθρώπινων δράσεων στη θέση του Προσκυνά στην ανατολική Λοκρίδα και ο τρόπος με τον οποίο αυτές αποτυπώνονται στο χώρο. Ο λόφος μετατρέπεται σε τόπο όταν κατά την πρώτη φάση χρήσης του, την Τελική Νεολιθική περίοδο, δημιουργείται ένας ταφικός χώρος, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την παρουσία λάκκων και κοιλοτήτων. Πάνω από αυτόν και μετά από μία περίοδο εγκατάλειψης ιδρύεται κατά την Πρωτοελλαδική ΙΙ Α εποχή ένας οικισμός, ο οποίος περιλαμβάνει κτήρια και έναν ανοικτό κοινοτικό χώρο. Τον ίδιο αυτό χώρο οι κάτοικοι της Μέσης Εποχής Χαλκού μετατρέπουν σε ταφικό, με την κατασκευή ενός τύμβου, στον οποίο εναποθέτουν παιδικές ταφές, ενώ παράλληλα επιλέγουν να θεμελιώσουν ένα αψιδωτό κτήριο σε μία ανέπαφη περιοχή, ΒΔ της προηγούμενης εγκατοίκησης. Η τακτική της οριζόντιας μετακίνησης στο λόφο καταγράφεται και κατά την τελευταία προϊστορική φάση χρήσης του χώρου, την Ύστερη εποχή Χαλκού, όταν δομείται ένας ισχυρός αναλημματικός τοίχος στο δυτικό όριο της επίπεδης κορυφής του λόφου. Σε κάθε φάση δημιουργείται ένας νέος τόπος, στην επιλογή και νομιμοποίηση της χρήσης του οποίου σημαντικό ρόλο κατέχει ο μηχανισμός της συλλογικής μνήμης. Η προηγούμενη εγκατάσταση σφραγίζεται, εγκαταλείπεται, μετατρέπεται σε παρελθόν και ο λόφος επαναχρησιμοποιείται, με αποτέλεσμα μέσα από τις ασυνέχειες να προστίθεται κάθε φορά στη «βιογραφία» του ένα νέο νόημα.

<< Return to the conference programme
<< Return to the speakers list