APXAIOΛOΓIKO EPΓO ΘEΣΣAΛIAΣ KAI ΣTEPEAΣ EΛΛAΔAΣ, 2006-2008
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΩΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Περίληψη ομιλίας

ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ Ιωάννης
διδάκτορας Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Τοιχογραφημένα μνημεία και ζωγράφοι του 16ου αιώνα στη Θεσσαλία

Στη Θεσσαλία έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα τουλάχιστον τριάντα (30) ναοί με τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Η θέση της περιοχής στο κέντρο της Ελλάδας αποτελεί πλεονέκτημα και στα μετά την Άλωση χρόνια καθώς στο έδαφός της συνεχίζουν να υπάρχουν και να αλληλεπιδρούν γεωπολιτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες ανάπτυξης. Η πλειοψηφία των ναών φέρει πλήρη διάκοσμο ή ζωγραφικά στρώματα που χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα όπως συμβαίνει και στη γειτονική Ήπειρο. Το γεγονός αυτό πιθανόν να συνδέεται με την αύξηση των προνομίων, την ενίσχυση της κοινωνικής σταθερότητας και τις νέες οικιστικές και οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται από τις σχέσεις κατακτητών και κατακτημένων από τα μέσα κυρίως του 16ου αιώνα και εξής. Στις καλλιτεχνικές τάσεις και στους τρόπους ζωγραφικής που εμφανίζονται αξίζει να επισημάνουμε την επίδραση της Μακεδονικής τέχνης κυρίως του 15ου αιώνα σε ναούς με τοιχογραφίες του πρώτου μισού του 16ου αιώνα και σπανιότερα σε μεταγενέστερους. Κυρίαρχο ζωγραφικό ρεύμα είναι αυτό της Κρητικής σχολής με βασικότερο εκπρόσωπό του το Θεοφάνη, το πρώτο έργο του οποίου στη μονή Αναπαυσά ασκεί καταλυτική επίδραση στην τέχνη των μεταγενέστερων ζωγράφων όχι μόνο στη Θεσσαλία αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Στη Θεσσαλία φαίνεται να εργάσθηκε και ο κορυφαίος εκπρόσωπος της σχολής της ΒΔ Ελλάδας, ο Θηβαίος Φράγγος Κατελάνος, όπως άλλωστε και οι συντοπίτες του αδερφοί Κονταρή, όλοι τους στο καθολικό της μονής Βαρλαάμ. Τα ονόματα των ζωγράφων των περισσότερων ναών δεν μας είναι γνωστά ωστόσο η παρουσία μεγάλων αγιογράφων της Κρητικής σχολής όπως ο Ζώρζης και ο Νεόφυτος Στρελίτζας-Μπαθάς, γιος του Θεοφάνη, σφραγίζουν την εξέλιξη της τέχνης στην περιοχή και δημιουργούν ασφαλείς βάσεις αναφοράς για τους ζωγράφους του επόμενου αιώνα.

<< Επιστροφή στον κατάλογο των ομιλητών